Có vẻ ngoài mềm yếu, nhưng bà Thái Anh Văn người vừa giành chiến thắng áp đảo trong cuộc bầu cử lãnh đạo Đài Loan, lại là một nhà đàm phán kiên định với hiểu biết sâu rộng.
Bà Thái Anh Văn. Ảnh: Reuters
Nhưng những người biết rõ bà Thái, một cựu học viên nhỏ nhẹ tại trường Kinh tế học London, cho biết những lúc ở một mình trong hành trình tranh cử, bà thường ngồi nghiên cứu chính sách với hai chú mèo Think Think và Ah-Tsai.
"Tôi cảm thấy chính trị chắc chắn không đến với bà ấy một cách tự nhiên", J Michael Cole, một học giả tại Đài Bắc, người biết bà Thái từ năm 2008, nhận định. "Bà ấy rất thích ngồi bên một ly rượu vang đỏ, đọc sách và dành thời gian cho những con mèo".
Kết quả bỏ phiếu sơ bộ được công bố hôm nay cho thấy bà Thái, ứng cử viên 59 tuổi của đảng Dân Tiến (DPP), đang giành chiến thắng áp đảo trước ứng cử viên của Quốc dân đảng (KMT) cầm quyền, và sẽ trở thành nhà nữ lãnh đạo đầu tiên của Đài Loan (Trung Quốc), khép lại 8 năm cầm quyền của nhà lãnh đạo Mã Anh Cửu.
Nathan Batto, nhà khoa học chính trị tại viện nghiên cứu Academia Sinica, Đài Bắc tin rằng chiến thắng của bà Thái cho thấy 8 triệu cử tri Đài Loan đã không vừa lòng với ông Mã Anh Cửu, người có tư tưởng xích lại gần hơn với chính quyền Trung Quốc đại lục. Tháng 11 năm ngoái, ông Mã có cuộc gặp lịch sử với Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình tại Singapore. Sự không hài lòng trong cử tri còn lên cao khi họ cho rằng ông Mã đã thất bại trong nỗ lực nâng cao đời sống người dân.
Kinh tế Đài Loan năm ngoái chỉ nhích nhẹ 1%. "Nhiều người vô cùng thất vọng với lời hứa hẹn kinh tế không thành hiện thực", Batto cho biết.
"Ông Mã trước đây từng hứa hẹn GDP tăng trưởng 6%, thất nghiệp ở mức 3%, và GDP trên đầu người đạt 30.000 USD. Nhưng theo đảng DPP, tỷ lệ tăng trưởng hiện tại của Đài Loan là 1%, thất nghiệp 4%", Batto nói.
'Merkel của Đài Loan'
Bà Thái Anh Văn, người đang hy vọng thay đổi thực tế đó, là con út trong một gia đình 9 người con. Ban đầu bà sống tại huyện Bình Đông, trước khi cùng gia đình tới Đài Bắc và sống những năm thiếu niên ở đây.
Trong một cuộc phỏng vấn với tạp chí Time năm 2015, bà Thái nhớ lại những ngày phải dành thời gian rảnh rỗi chăm sóc cho người cha là một doanh nhân. "Tôi không được xem như một đứa trẻ có thể thành công trong sự nghiệp", bà nói.
Bà nhanh chóng chứng minh những gì mọi người nghĩ là sai. Bà tốt nghiệp đại học Đài Loan chuyên ngành luật, và tới Đại học Cornell, New York học thạc sĩ. Sau đó bà đến London và giành học vị tiến sĩ luật tại trường Kinh tế học London.
Quãng thời gian tại Anh này không chỉ giúp bà có được "chất giọng Anh", mà cả tầm nhìn quốc tế, điều mà nhiều người tiền nhiệm của bà trong giới lãnh đạo DPP không có được, ông Cole nhận xét. "Bà ấy chắc chắn từng trải hơn nhiều những lãnh đạo đảng trước đó".
Gerrit van der Wees, một chuyên gia Đài Loan từng nhiều lần cùng bà Thái công du Mỹ, cho biết bà Thái thường thích so sánh mình với Thủ tướng Đức Angela Merkel - "một người cũng rất quyết đoán, có một chính phủ cởi mở, và ủng hộ một xã hội cởi mở".
"Bà Thái bình luận việc bà Angela Merkel mở cửa biên giới cho người tị nạn Syria là rất dũng cảm, và là bước đi tích cực mà bản thân bà Thái cũng muốn thực hiện", ông Wees tiết lộ. "Tôi nghĩ có nhiều điểm tương đồng tích cực giữa họ".
Sau khi rời London năm 1984, bà Thái trở về Đài Loan và giảng dạy tại các trường đại học ở thành phố nơi bà lớn lên. Đến đầu những năm 1990, bà gia nhập chính quyền đảo Đài Loan, giữ vai trò nhà đàm phán thương mại chính trong quá trình đưa vùng lãnh thổ này gia nhập Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO). Sau đó, bà trở thành cố vấn an ninh quốc gia cho nhà lãnh đạo Lý Đăng Huy thuộc Quốc dân đảng.
Khi nhà lãnh đạo thuộc đảng DPP Trần Thủy Biển tiếp quản vị trí của ông Lý năm 2000, bà Thái được giao nhiệm vụ khó khăn là lãnh đạo Hội đồng các vấn đề Đại lục, chịu trách nhiệm xử lý mối quan hệ với chính quyền Bắc Kinh.
Một bức điện ngoại giao từ Mỹ năm 2006 bị rò rỉ cho thấy, bà Thái là một nhà kỹ trị đã tạo được danh tiếng là "một nhà đàm phán kiên định", và "giỏi đọc ý nghĩ" với "kinh nghiệm kinh tế đáng nể". "Bà Thái được xem như một người cực kỳ có năng lực và rất thuyết phục", bức điện có đoạn viết.
Một tài liệu ngoại giao khác, được soạn năm 2008 bởi Stephen M Young, người hiện là tổng lãnh sự Mỹ tại Hong Kong, đã dự báo đà thăng tiến của bà, người ông miêu tả là "chín chắn, thận trọng".
"Cá tính ôn hòa và giọng nói nhẹ nhàng, cùng với trình độ học vấn và chuyên môn của bà Thái sẽ thu hút những người nằm trong trung tâm chính giới Đài Loan, theo cách mà các chính trị gia DPP khác không có được", Young viết. "Lối sống trầm lặng cũng có thể khiến các đối thủ của bà 'mất vũ khí', bởi họ phải nỗ lực để không đánh giá sai bà ấy".
Vực dậy sức mạnh
Dù giờ có cơ hội trở thành một trong những người phụ nữ quyền lực nhất thế giới, bà Thái là người tham gia chính trường khá muộn, khi mãi đến năm 2004 mới gia nhập DPP. "Bà ấy là một học giả suy nghĩ sâu sắc thay vì một chính trị gia thích hô khẩu hiệu", một tài liệu năm 2012 ghi nhận.
Nhưng các đồng minh cho biết tác động của bà lên đảng DPP rất sâu sắc. Những người ủng hộ đánh giá cao việc bà đã giúp cải tổ DPP sau thất bại trong cuộc bầu cử năm 2008, thời điểm ông Mã Anh Cửu chiến thắng và mở ra 8 năm cầm quyền.
"Nhiều người khi đó có ý nghĩ rằng mọi chuyện đã kết thúc với DPP", Cole nhớ lại. "Họ phá sản về mặt tài chính, nhà lãnh đạo Trần Thủy Biển khi đó đối mặt với cáo buộc tham nhũng, đồng thời họ bị ông Mã Anh Cửu và Quốc Dân đảng đánh bại trong các cuộc bầu cử".
"Bà ấy xuất hiện đúng lúc và rất nhanh chóng hàn gắn DPP, khiến họ lại trở thành một đảng đầy sức sống chỉ trong vòng hai hoặc ba năm".
Nỗ lực đầu tiên của bà Thái để giành vị trí lãnh đạo chính trị cấp cao đến vào năm 2010, khi bà thua sít sao trong cuộc đua vào ghế thị trưởng thành phố Tân Bắc. Hai năm sau, bà tranh cử vào vị trí người lãnh đạo Đài Loan, nhưng một lần nữa thất bại. Khi đó, trước đám đông ủng hộ, bà đã tuyên bố: "Toàn thể người dân Đài Loan thân mến, một ngày nào đó chúng tôi sẽ trở lại và chúng tôi sẽ không từ bỏ".
Cole cho biết, bà Thái từng tính chuyện dừng sự nghiệp chính trị sau thất bại đó. Nhưng bà "thấy có những sự thôi thúc, cảm giác trách nhiệm, cảm giác rằng mọi chuyện dường như không đi đúng hướng với cả DPP lẫn Đài Loan, nên bà phải có trách nhiệm xoay chuyển mọi thứ", Cole chia sẻ.
Trong chiến dịch tranh cử năm nay, bà hứa hẹn sẽ thúc đẩy nền kinh tế đang gặp khó khăn của Đài Loan bằng cách đa dạng hóa quan hệ thương mại, và cam kết xử lý tình trạng thất nghiệp ở thanh niên, cũng như khoảng cách giàu nghèo gia tăng. Nhà học giả hướng nội này cũng sẽ tìm cách tái định hình quan hệ với Bắc Kinh.
"Bà ấy không phải là một diễn giả giỏi, cũng không phải là người quá nổi bật", Batto nói. "Bà ấy có vẻ chỉ là một người rất nỗ lực, chuẩn bị chu đáo và rất chân thành. Có thể điều Đài Loan cần ngay bây giờ không phải là một vị cứu tinh đầy lôi cuốn mà chỉ là một người đủ khả năng, với kỹ năng lãnh đạo tốt".
Hoàng Nguyên
Con Người Của Những Điều Bất Ngờ
Tại cuộc tổng tuyển cử ở Đài Loan ngày 16/1/2016, bà Thái Anh Văn, Chủ tịch Đảng Dân Tiến (Dân chủ Tiến bộ) đã giành chiến thắng áp đảo ngay vòng đầu tiên, trở thành “Tổng thống” thứ 14 và là nữ “Tổng thống” đầu tiên của Đài Loan. Cuộc đời của bà chứa đựng nhiều điều bất ngờ.
Bà Thái Anh Văn tuyên bố thắng cử hôm 16/1
Bà Thái Anh Văn sinh ngày 31/8/1956 là người Khách Gia, tộc Bài Loan (Juku) sinh ra ở huyện Bình Đông, Đài Loan, là con út trong một gia đình có 11 người con. Cha bà, ông Thái Khiết Sinh có 5 bà vợ, Thái Anh Văn là con bà thứ 5 (Trương Kim Phụng).
Năm 18 tuổi, để tránh bị người Nhật bắt lính đưa đi Nam Dương chinh chiến, Thái Khiết Sinh đã chạy vào Đại Lục học nghề sửa chữa máy bay ở Trường cơ khí Mãn Châu ở Đông Bắc Trung Quốc. Sau khi Nhật đâu hàng, ông quay về Đài Loan kinh doanh vận tải, sau đó chuyển lên Đài Bắc mở xưởng sửa chữa, bảo dưỡng xe hơi, xuất nhập khẩu phụ tùng xe hơi. Về sau ông chuyển sang kinh doanh khách sạn, địa ốc, trở nên giàu có.
Thái Anh Văn có tên phiên sang tiếng Anh là Tsai Ing-wen, tên khai sinh là Thái Doanh Văn, nhưng ông bố thấy chữ Doanh nhiều nét, khó viết nên sau đổi lại tên đệm thành Thái Anh Văn cho dễ viết.
Bà tốt nghiệp khoa Luật Đại học Quốc lập Đài Bắc năm 1978, sau đó sang Mỹ học lấy bằng Thạc sỹ Luật trường ĐH Cornell, sau đó sang Anh học lấy bằng Tiến sĩ Luật ở Học viện Kinh tế Chính trị, Đại học London.
Trong con mắt mọi người, Thái Anh Văn là “một người phụ nữ bí ẩn”, kín như bưng cả về đời sống tình cảm lẫn bối cảnh gia tộc. Có một tờ báo Đài Loan đã hé mở gia tộc họ Thái rất giàu có, trong tay nắm những 7-8 công ty, để lại nhiều tài sản cho các con.
Theo đăng ký bầu cử tháng 12/2011, bà Thái Anh Văn sở hữu 4 khu đất, 2 tòa nhà và tài khoản tiết kiệm 18,05 triệu tệ Đài Loan. Đài CNN từng đưa tin có người nói cha bà giàu có nhờ ủng hộ “Hoàng quân Nhật Bản” trong Chiến tranh Thế giới thứ Hai.
Một người bạn học của Thái Anh Văn kể lại, thời thiếu nữ trong khi các bạn đi xe bus đến trường nên có cơ hội giao lưu, kết bạn với nhau thì bà có xe riêng đưa đón. Khi đó cả trường chỉ có 2 học sinh được đưa đón bằng xe hơi hằng ngày là Thái Anh Văn và Thái Minh Trung, hiện là Chủ tịch Tập đoàn Phú Bang, Đài Loan.
Bà Trương Kim Phụng, mẹ bà Văn, sinh cho Khiết Sinh 4 con gái trong số 11 người con, nhưng lại không có danh phận chính thức. Địa vị thấp kém của bà mẹ trong gia đình đã ít nhiều ảnh hưởng đến tính cách và phong cách xử trí công việc của Thái Anh Văn. Ngoài sự ẩn nhẫn trong hành xử, bà còn thừa hưởng ở mẹ ý thức về nguy cơ và tính cách mạnh mẽ.
Những mối tình buồn
Hồi nhỏ, thành tích học tập của Thái Anh Văn không thật xuất sắc, cha bà lo con gái không thi đỗ đại học được, nhưng Trường trung học nữ Trung Sơn Đài Bắc nơi bà học là một trong số những trường tốt nhất Đài Loan, cuối cùng bà cũng thi đỗ vào khoa Luật của trường đại học hàng đầu.
Thái Anh Văn thời trẻ
Trong ký ức của bạn bè, Thái Anh Văn là cô sinh viên chậm “trưởng thành”, tuy sau khi vào đại học đã uốn tóc, nhưng hai năm học đầu “tự đóng cửa”, không thích giao lưu, thành tích học tập cũng không xuất sắc, ngoại hình cũng không thật nổi bật lắm.
Trong thời gian học đại học ở Đài Bắc có 3 nam sinh viên theo đuổi, trong đó có một anh chàng “trồng cây si” suốt đêm ngoài cửa phòng ngủ ở ký túc xá, nhưng Thái Anh Văn vẫn không rung động.
Khi học Thạc sĩ ở Đại học Cornell, Thái Anh Văn có một mối tình đầu sâu đậm, đã tính đến chuyện hôn nhân, nhưng người bạn trai không may bị chết trong một tai nạn. Khi có ai muốn tìm hiểu về mối tình này, bà đều trả lời: “người thì đã đi rồi, tôi không muốn nói đến chuyện cũ đau lòng nữa”.
Về sau bà cũng có yêu người khác, nhưng rồi hiện họ cũng đã có gia đình nên bà nói không có lý do gì để nêu tên họ ra. Khi có người hỏi về chuyện tình cảm hiện nay, bà nói: “Liệu hiện nay có ai dám theo đuổi tôi nữa không?”. Nhưng dù có chăng nữa bà cũng giữ bí mật.
Sau khi có bằng Thạc sĩ và Giấy phép hành nghề Luật sư ở ĐH Cornell, Thái Anh Văn sang Anh học lấy bằng tiến sĩ Luật, tính cách trở nên thâm trầm, hướng nội. Năm 27 tuổi bà về Đài Loan là Giáo sư trẻ nhất giảng dạy Luật quốc tế ở ĐH Chính trị và trở thành một học giả có tiếng. Sau đó bà giảng dạy, nghiên cứu suốt 16 năm ở một số trường đại học cho đến năm 2000.
Cao thủ trên chính trường
“Tiểu Anh” là tên những người ủng hộ Thái Anh Văn gọi bà sau khi bà quyết định tham gia hoạt động chính trị. Từ tháng 5/2000 đến năm 2004, Thái Anh Văn là Chủ nhiệm Ủy ban quan hệ với Đại Lục trong chính quyền Đảng Dân Tiến của Trần Thủy Biển 4 năm và là thành viên nội các có chỉ số dân chúng hài lòng cao nhất.
Bà đã giúp chính phủ thông qua Điều lệ quan hệ dân chúng hai bên eo biển, cho phép người dân hai bên thuê bao máy bay trực tiếp qua lại ăn tết, hoàn thành đàm phán về quyền hàng không của Đài Loan.
Thái Anh Văn và thân mẫu
Năm 2004, Thái Anh Văn chính thức gia nhập Đảng Dân Tiến, được giới thiệu ra ứng cử và trúng cử Ủy viên Viện lập pháp (quốc hội). Tháng 1/2006, bà từ chức Ủy viên lập pháp để giữ chức Viện phó Hành chính (Phó Thủ tướng) trong nội các của Tô Trinh Xương.
Tháng 5/2007, nội các Tô Trinh Xương tuyên bố giải thể, Thái Anh Văn bỏ về quê ở Bình Đông, không giữ bất cứ chức vụ gì nữa. Năm 2008 bà thành lập và làm Chủ tịch Công ty kỹ thuật sinh vật Vũ Xương.
Tháng 5/2008, sau khi được bầu làm Chủ tịch Đảng Dân Tiến bà từ bỏ chức vụ trong công ty. Sau khi Đảng Dân Tiến thất bại trong bầu cử, những người ủng hộ tràn xuống đường phố Đài Bắc biểu tình, xảy ra hành động đập phá của các phần tử xã hội đen trà trộn vào, các đối thủ chính trị buộc tội Thái Anh Văn đứng đằng sau các vụ bạo lực, gọi bà là “Tiểu Anh bạo lực”…/.
Thu Thủy
Khám phá tình hình kinh tế, xã hội của Đài Loan
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét