- Hận thù có thể giết chết bạn

Khoa học nói gì về sự tha thứ

(a-wrangler/iStocK)

Các tôn giáo đều dạy chúng ta nhẫn nhịn không trả đũa khi bị tấn công hoặc bị làm nhục, nhưng có lẽ trong thực tế, sự tha thứ dường như là không thể. Có thể chúng ta cảm thấy có lý do chính đáng về sự oán giận của mình, hoặc tin rằng trả đũa sẽ bảo vệ chúng ta khỏi bị tổn thương một lần nữa, nhưng các chuyên gia nói rằng chúng ta phải trả một giá đắt nếu cứ ôm giữ những mối hận thù lâu dài.

“Sau này bạn sẽ gánh chịu lấy hậu quả về việc này”, tiến sĩ Everett Worthington, tác giả, nhà tâm lý học lâm sàng, và là giáo sư tâm lý học tại Đại học Virginia Commonwealth cho biết. “Chúng ta lúc nào cũng thấy tức giận và bị căng thẳng, và chúng ta không nhận thấy ảnh hưởng gì ngay lập tức. Nhưng cuối cùng chúng sẽ xuất hiện nếu chúng ta tạo nên thói quen đó trong một thời gian dài “.

Sự tha thứ là một quan niệm mà chủ yếu vẫn còn trong lãnh vực tôn giáo. Mặc dù các tác phẩm đồ sộ của Sigmund Freud nói về từng chủ đề tâm lý một, nhưng ông không bao giờ đề cập đến sự tha thứ. Những bậc tiền bối của Freud cũng ít chú ý đến sự tha thứ, nhưng có một sự việc đã xảy ra trong những năm 1980 làm cho các nhà tâm lý học phải thay đổi cách nhìn nhận.

Khoa học đã chỉ ra rằng sự bất bình mãn tính có thể dẫn đến huyết áp cao hơn, căng thẳng và viêm nhiễm gia tăng và các mức hoóc môn nội tiết tố tăng cao.

Kể từ đó, khoa học đã chỉ ra rằng sự bất mãn mãn tính có thể dẫn đến huyết áp cao, tăng căng thẳng và viêm nhiễm, các mức hoóc môn nội tiết tố (cortisol) tăng cao, vốn là những yếu tố phá vỡ gần như mọi quá trình của cơ thể.

Worthington là một trong những nhà khoa học đầu tiên có sự nghiên cứu chuyên sâu về đề tài sự tha thứ, và chủ đề này vẫn là trọng tâm trong công tác nghiên cứu của ông. Ông bắt đầu quan tâm đến sự tha thứ khi làm tư vấn hôn nhân vào những năm đầu thập niên 1980. Một vài năm sau đó, ông đã có những bài viết đầu tiên được đăng trên tạp chí khoa học với chủ đề về sự tha thứ, trong đó xem xét vai trò của sự tha thứ trong liệu pháp hàn gắn các cặp vợ chồng.

“Một trong những nghiên cứu sinh của tôi tại thời điểm đó đã quan tâm đến chủ đề này, và chúng tôi bắt đầu nhìn nhận nó như là một đề tài khoa học, và việc nghiên cứu đã khởi sự”, ông nói. “Năm 1996, mẹ tôi đã bị sát hại, điều đó phần nào trở thành một phép thử và và sau đó thực sự đã làm tôi phải chú ý nhiều hơn đối với sự tha thứ”.

Phải tha thứ như thế nào

Theo tiến sĩ Worthington, một trong những trở ngại lớn nhất để đạt được sự tha thứ là thiếu một phương pháp thực hành.

“Tôi nghĩ mọi người thường không biết làm thế nào để tha thứ được”, ông nói. “Họ nhận được rất nhiều sự khích lệ hãy tha thứ. Nhiều người nghĩ rằng tha thứ là một điều tốt. Và bạn nghe những bài giảng giáo huấn, rồi bạn đọc các bài viết trên tạp chí rằng tha thứ là điều tốt cho sức khỏe của bạn”.

“Nhưng cũng có người nói, ‘Vâng, nếu tôi cũng có thể nhảy cao 6m trong không khí thì tốt biết mấy, chỉ là tôi lại không thể làm nổi điều đó”.

Mặc dù Worthington là một tín đồ Cơ đốc giáo, nhưng ông nói rằng không cần phải có một niềm tin vào Chúa mới có thể nhận thấy giá trị của sự tha thứ. Trong thực tế, các nghiên cứu đã chỉ ra rằng một mình tôn giáo thường là không đủ để đạt được một chỗ đứng cho sự tha thứ.

Theo tác giả Tiến sĩ Everett Worthington, chìa khóa đối với việc tha thứ thành công là trau dồi ý thức về sự đồng cảm, khiêm tốn, và tình thương. (camaralenta / iStock)

“Nếu bạn nghĩ rằng ‘tôi có bổn phận phải tha thứ bởi vì tôi tuân theo tôn chỉ của tôn giáo này’, vậy thì kết quả là bạn có thể tha thứ được một chút theo cách đó, chứ không nhiều. Động cơ từ bổn phận tôn giáo có vẻ không hiệu quả lắm trong việc thúc đẩy được nhiều sự tha thứ”, ông nói.

Chìa khóa cho sự tha thứ thành công là trau dồi ý thức về sự đồng cảm, khiêm tốn, và tình thương.

Theo Worthington, chìa khóa cho việc tha thứ thành công là trau dồi ý thức về sự thấu cảm, khiêm tốn, và tình thương. Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng sự tha thứ dễ đến hơn với những người quan tâm đến sự tiến bộ của người khác, hơn là chỉ chú ý đến lợi ích cá nhân.

Thông qua nghiên cứu và kinh nghiệm điều trị, Worthington đã phát triển một phương pháp để mọi người học cách tha thứ. Nó được gọi là REACH:

1. R (recall) là đại diện cho sự hồi tưởng – nhớ khi người khác đã làm bạn tổn thương, theo một cách khách quan nhất có thể.
2. E (empathize) là về sự thông cảm, đồng cảm – cố gắng hiểu được quan điểm của người đã đổ tiếng xấu cho bạn.
3. A (altruism) là về lòng vị tha – suy nghĩ về một lúc nào đó bạn làm tổn thương một ai đó và đã được tha thứ, sau đó hãy ban tặng món quà tha thứ ấy tới người đã làm tổn thương bạn.
4. C (commit) là phạm lỗi – công khai tha thứ cho người làm điều sai trái với bạn.
5. H (hold on) là kiên nhẫn – dù bạn không quên được nỗi đau, nhưng hãy nhắc nhở bản thân rằng chính mình đã lựa chọn sẽ tha thứ.

Mục tiêu của REACH là cân nhắc những cảm giác tổn thương mà không đổ lỗi cho người khác hoặc nhắc đi nhắc lại khi bị đối xử bất công. Thông tin chi tiết có sẵn trong tài liệu Word miễn phí trên trang web của Worthington.

Cuốn sách mới nhất của Worthington, “Tiến lên phía trước: 6 bước để Tha thứ cho bản thân và Thoát khỏi quá khứ”, cung cấp cái nhìn sâu sắc và nhiều cách ứng phó hơn nữa.

Tha thứ và quên đi

Một trong những khó khăn đối với nghiên cứu về sự tha thứ là việc xác lập một định nghĩa chính xác. Có nhiều điều mọi người coi là sự tha thứ nhưng thực sự lại là một cái gì đó rất khác.

“Tha thứ không phải là cách duy nhất để đối phó với những bất công mà ta trải qua. Có rất nhiều cách”, Worthington nói. “Một là sẽ chỉ chấp nhận: “Ồ, cuộc đời mà. Mình vẫn đang tiến bước”. Cách nữa là sẽ bào chữa cho những gì đã thực hiện hoặc biện minh cho những gì đã làm hoặc đổ tại ý trời – “Tôi sẽ chỉ để Chúa hạ gục chúng”. Hoặc, “tôi sẽ chuyển nó qua cho Chúa trời bởi vì nó không phải là vấn đề của tôi”.

Sự tha thứ đích thực cần có nỗ lực phi thường. “Tha thứ không phải chỉ là thôi không giữ những cảm xúc tiêu cực đối với ai đó, mà trên thực tế là bắt đầu trở lại nhìn nhận [người ấy] là một người có giá trị – là một người mà có thể cải biến được” Worthington nói.

Ý niệm muốn tìm ra giá trị ở người khác thường chẳng ăn nhập gì với văn hóa hiện đại, trong một xã hội có tính cạnh tranh cao và phân cực về quan điểm chính trị như hiện nay. Nhưng Worthington tin rằng những thay đổi lớn có thể thành hiện thực nếu tích cực khuyến khích nhận thức về sự tha thứ. Nghiên cứu gần đây của ông còn coi sự tha thứ là một sáng kiến ​​cho sức khỏe cộng đồng.

“Điều gì sẽ xảy ra nếu bạn rơi vào một cộng đồng, giả dụ như ở thành phố New York, và bạn chỉ cần có một chiến dịch nâng cao nhận thức chung thế là bạn đã khiến cho cả thành phố này đổ dồn sự chú ý vào việc tha thứ?”, ông nói. “Nếu có một mối quan hệ chặt chẽ giữa liều lượng (tha thứ) và phản ứng, thì những người được tiếp xúc rất nhiều với sự tha thứ và nghiêm túc muốn tha thứ, sẽ có thể đạt được sự tha thứ”.

Khi các trường học thực hiện các chiến dịch nâng cao nhận thức về sự tha thứ, thì hầu hết mọi người trong trường nhìn thấy những lợi ích tích cực về sức khỏe tinh thần và thể chất.

Những thí nghiệm như vậy đã xảy ra trong các trường đại học. Đối với các trường đã chấp thuận các chiến dịch nâng cao nhận thức về sự tha thứ thì hầu hết mọi người trong trường đều nhìn thấy những lợi ích tích cực về sức khỏe tâm thần và thể chất.

Tìm kiếm sự hỗ trợ

Khoa học cho thấy rằng nếu ôm giữ một mối ác cảm thì có thể gây ra bệnh tật. Nhưng đối với một người nào đó đã được chẩn đoán là đang ở một tình trạng nghiêm trọng, thì việc nhận ra khả năng để tha thứ và buông bỏ càng trở nên quan trọng hơn.

Theo Katherine Puckett, nhân viên bệnh lý xã hội và giám đốc quốc gia về Y học Tâm hồn–Thể xác tại các Trung tâm Điều trị Ung thư của Mỹ (CTCA), bệnh nhân được hưởng lợi khi hiểu biết về những gì họ bị mất nếu cứ ôm giữ nỗi tức giận trong lòng.

Phát triển các mối quan hệ hỗ trợ là một trong những bước đầu tiên để đạt được sự tha thứ. (monkeybusinessimages / iStock)

“Khi chúng ta bị căng thẳng, có những điều thực sự tiêu cực xảy ra trong cơ thể”, Puckett cho biết. “Cơ thể cảm nhận sự căng thẳng đó như là một mối đe dọa cho sự sinh tồn của chúng ta. Có sự phóng thích khoảng 1.400 các chất hóa học khác nhau trào lan khắp cơ thể khi chúng ta đang ở trong một tâm trạng căng thẳng. Khi người ta đang ở trong tâm thái không tha thứ, tức là họ đang gặp rắc rối trong việc buông bỏ oán giận, thì họ đang sống trong một tình trạng mà các kích thích tố (hormone) đang ngừng hoạt động”.

Theo Puckett, phát triển các mối quan hệ hỗ trợ là một trong những bước đầu tiên để giúp bệnh nhân đạt được sự tha thứ.

“Chúng tôi muốn sẽ có thể giải thích những gì chúng ta đang trải qua”, bà nói. “Khi có rất nhiều tổn thương và đau đớn, sẽ khó mà học được cách buông bỏ đi điều đó, đặc biệt là khi không có sự giúp đỡ nào cả”.

Nhận dạng sự thù hận

Hiểu được nguyên nhân của lòng hận thù đòi hỏi phải tự suy nghĩ và phản ánh để nhận ra nguồn gốc của những cảm xúc tiêu cực. Khi tìm cách hiểu được hiện trạng của mình, các bệnh nhân ung thư có thể chỉ ra một loạt những thứ để đổ lỗi, chẳng hạn như những mối quan hệ xấu, bị người cha ngược đãi, hoặc do công việc có độ căng thẳng cao. Xác định nguồn gốc của sự tổn thương là một bước quan trọng trong quá trình buông bỏ.

Nhiều lần, bệnh nhân cần giúp đỡ trong việc tha thứ cho bản thân mình. Một phần lớn của chương trình tha thứ (forgiveness) tại Trung tâm Điều trị Ung thư của Mỹ (CTCA) là giúp cho bệnh nhân nhìn nhận giá trị của sự tự chăm sóc. Puckett muốn mọi người đối xử tốt với bản thân như cách họ đối xử với một người bạn tốt nhất.

“Rất nhiều khi mọi người cảm thấy họ không xứng đáng có được hạnh phúc, hoặc là họ không đáng được thoát khỏi tội lỗi hay sự oán giận”, cô nói. “Đó chỉ là cách sống khác nhau của mỗi người. Họ chưa có kinh nghiệm làm những điều tốt đẹp để chăm sóc bản thân. Đó là một tiến trình học hỏi, nhưng nó rất đáng giá. Tôi nghĩ điều này rất hiệu quả”.

Dwayne Bratcher (57 tuổi), bệnh nhân của CTCA cho biết, tự tha thứ đóng vai trò lớn trong quá trình chữa bệnh của ông. Khi ông được chẩn đoán mắc bệnh ung thư vú, ông ngượng ngùng khi bị một “bệnh phụ nữ” và xấu hổ vì ông đã hút thuốc lá hơn 20 năm. Bratcher cũng tự mô tả bản thân là một người “tham công tiếc việc”. Trước khi đến CTCA, ông đã tiết kiệm được tới 970 giờ nghỉ ốm đau. Tất cả những gì ông nghĩ đến chỉ là công việc của mình.

“Tôi đã phải tha thứ cho bản thân mình vì đã không dành nhiều thời gian cùng với gia đình. Kể từ khi tôi bị ung thư hồi năm ngoái, điều đó làm cho tôi và gia đình tôi gần nhau hơn”, ông nói. “Bây giờ tôi nói chuyện với con gái của tôi mỗi ngày, trong khi trước đó điều duy nhất trong tâm trí của tôi chỉ là công việc”.

Hỗ trợ tinh thần

Không còn e ngại về bệnh tật của mình, hiện nay Bratcher tham gia vào các lĩnh vực hoạt động của những người bị bệnh ung thư vú và rất cởi mở khi nói chuyện về nó. “Một khi tôi đã tha thứ cho bản thân mình để sống cùng căn bệnh ung thư vú, tôi có thể nói chuyện với bất cứ ai”, ông cho biết.

Bratcher coi bệnh tật của mình là một tiếng chuông cảnh tỉnh và cho biết bệnh ung thư của ông là một phước lành, trong cái rủi có cái may. Phần lớn sự hỗ trợ mà ông nhận được đều đến từ nhà thờ. “Tôi đã có toàn bộ một cộng đoàn giáo hội đang cầu nguyện cho tôi được khá lên. Việc đó đã giúp tôi rất nhiều”, ông nói.

Đối với những người không có một cộng đồng tâm linh nào hỗ trợ, CTCA đề nghị có một giáo sĩ không thuộc giáo phái nào để hỗ trợ cho những bệnh nhân này. Theo Carl Williamson, người quản lý của đội ngũ mục sư chăm sóc tại Trung tâm y tế khu vực miền Trung Tây của CTCA, những giáo sĩ có thể cho bệnh nhân một cơ hội để chia sẻ cảm giác tội lỗi, xấu hổ và oán giận của họ mà không phán xét gì cả.

“Bệnh nhân ung thư thường thấy khó tha thứ cho bản thân mình bởi vì họ đang đi qua trải nghiệm này, vốn gây ra rất nhiều căng thẳng về tài chính và tình cảm lên gia đình” Williamson nói. “Bởi vì chúng tôi cung cấp sự hỗ trợ cho họ, họ có thể buông bỏ rất nhiều những gì họ đang ôm giữ”.

Đôi khi các bệnh nhân nói rằng họ giận Chúa, nhưng hầu hết đều là vấn đề về gia đình. Dù vấn đề gì đi nữa, các giáo sĩ có thể trở thành một người ủng hộ bằng cách truyền tải những nhu cầu cụ thể của bệnh nhân cho những người còn lại của nhóm chăm sóc, hoặc họ có thể chỉ đơn giản là giữ bí mật trong sự tâm sự riêng tư.

“Gần đây một trong những giáo sĩ của chúng tôi đã kể với tôi rằng một bệnh nhân chia sẻ với anh một điều mà cô ta chưa bao giờ chia sẻ với bất cứ ai khác”, Williamson nói. “Anh ta là người duy nhất biết những gì cô ấy đang trải qua”.

Tha thứ rốt cuộc là một sự quyết định, nhưng có thể mất nhiều năm nỗ lực mới đạt đến đó. Một số bệnh nhân có thể không bao giờ đạt được sự tha thứ, nhưng Puckett nói rằng điều quan trọng là vẫn phải kiên nhẫn với họ.

“Để tha thứ, những con người khác nhau phải mất lượng thời gian khác nhau, và có lẽ một số người không bao giờ hoàn toàn đến được đỉnh điểm của sự buông xả và tha thứ”, cô nói. “Nhưng nếu họ cảm thấy có sự hỗ trợ đồng hành, điều đó sẽ làm lắng dịu bất kể căng thẳng nào mà họ đang gặp phải”.

 Tác giả: Conan Milner, Epoch Times | Dịch giả: Ngọc Yến