Ngày nay nhiều người trên thế giới (bất luận tôn giáo nào), họ đã cảm nhận được những điều lợi ích do thiền định mang lại.
Mục đích trước mắt của thiền định là huấn luyện tâm thức và làm cho nó thích nghi và hữu dụng trong đời sống thường nhật.
Mục đích tối cao của thiền định là giải thoát sanh tử luân hồi( samsara). Mặc dù thiền định là một công việc thực hành nhiêu khê nhất, nhưng những kết quả thiết thực của nó có thể đạt được trong hiện tại, nếu chúng ta chịu nghiêm túc trong việc hành thiền. Tuy nhiên, chúng tôi xin nhấn mạnh một điều qua trọng ở đây:
- Quý vị không nên để bị lệ thuộc vào những hình thái của các điều lợi ích này mà làm mất đi mục đích thực sự của Thiền định trong Phật giáo.
Những lợi ích của việc hành thiền được tóm tắt như sau: - Nếu quý vị là người bận rộn, thiền có thể giúp quý vị tránh khỏi sự căng thẳng, và cảm nhận được sự thoải mái.
- Nếu quý vị là người lo âu, thiền có thể giúp quý vị an lạc, và làm cho nội tâm thanh tịnh.
- Nếu quý vị có những vấn đề nan giải, thiền có thể giúp quý vị phát huy sự can đảm và sức mạnh để đối phó cũng như khắc phục chúng.
- Nếu quý vị thiếu tự tin, thiền có thể giúp quý vị thành đạt được sự tự tin, màtự tin là bí quyết thành công trong đời sống.
- Nếu quý vị sợ hãi trong lòng, thiền có thể giúp quý vị hiểu được nguyên nhân gì làm cho quý vị sợ hãi; rồi sau đó có thể khắc phục được sự sợ hãi trong tâm.
- Nếu quý vị luôn luôn bất mãn mọi đều và trong cuộc sống dường như không được thuận duyên, thiền có thể giúp quý vị cơ duyên để phát huy và duy trì sự toại nguyện trong lòng.
- Nếu quý vị thất vọng và khổ đau là vì thiếu sự hiểu biết về cuộc đời và thế gian, thiền thực sự có thể huớng dẫn và giúp ích cho quý vị hiểu biết về bản chất tạm bợ của các pháp thế gian.
- Nếu quý vị là nguời giàu có, thiền có thể giúp ích cho quý vị ý thức đuợc bản chất giàu có và phuơng pháp sử dụng nó, chẳng những tạo hạnh phúc cho mình mà còn cho cả nguời khác nữa.
- Nếu quý vị là nguời nghèo khổ, thiền có thể giúp ích cho quývị phát huy sự toại nguyện trong lòng, và không còn có tâm đố kỵ đối với nguời hơn mình.
- Nếu quý vị là người trẻ tuổi đang ở giữa ngã tư của cuộc đời, và không biết con đường nào để đi, thiền có thể giúp cho quý vị định hướng đúng để đạt được mục đích mà mình chọn lựa.
- Nếu quý vị là người lớn tuổi sống cuộc đời buồn tủi, thiền có thể mang lại cho quý vị một sự nhận thức thâm sâu về cuộc đời; dần dần, sự nhận thức này sẽ làm vơi đi niềm đau nỗi khổ và tăng trưởng niềm vui trong cuộc sống.
- Nếu quý vị là người hay giận hờn, thiền có thể giúp quý vị phát huy sức mạnh để khắc phục lại tính yếu hèn của sân hận, bực bội và oán thù để trở thành một con người điềm tĩnh và thanh tịnh.
- Nếu quý vị là người hay ganh tị, thiền có thể giúp quý vị hiểu biết thái độ tâm tiêu cực đó, vì loại tâm này sẽ không bao giờ đóng góp bất cứ điều lợi ích gì cho quý vị.
- Nếu quý vị là người có nhiều ham muốn dục tính, thiền có thể giúp quý vị phương pháp tu tập để làm chủ tâm tham và không cho nó sai sử.
- Nếu quý vị là người nghiện ngập ruợu chè hay ma túy, thiền có thể giúp quý vị khắc phục thói quen nguy hại đó mà quý vị từng bị nó sai sử làm nô lệ.
- Nếu quý vị là người có tâm hồn không bao dung, thiền có thể giúp quý vị tăng trưởng sự hiểu biết, mà hiểu biết sẽ giúp ích cho quý vị và những người thân để tạo nên tình thân thương.
- Nếu quý vị bị ảnh huởng mạnh mẽ những cảm xúc, dễ bị lầm đường lạc lối, thiền giúp cho quý vị có một nhận định sáng suốt hơn.
- Nếu quý vị đau khổ vì những điều mất thăng bằng nào đó như là hụt hẩn tinh thần và tâm thức nhiều lo âu, thiền có thể xây dựng và trang bị lại lực lượng thân tâm vững chắc đặc biệt là để phục hồi sức khỏe và những vấn đề căng thăng của tinh thần.
- Nếu quý vị là người có tâm linh yếu ớt, thiền có thể củng cố tâm linh để làm gia tăng sự can đảm và khắc phục những sự yếu hèn trong tâm của quý vị.
- Nếu quý vị là người thông minh, thiền sẽ mang lại cho quý vị trí tuệ cao cả. Khi ấy quý vị sẽ nhận chân các pháp một cách dễ dàng, và không còn cảm nhận chúng giống như trước đây nữa.
Trên đây là một số những điều lợi ích của sự thực hành mà chúng ta có được từ việc tu tập thiền định. Những điều lợi ích này không giống như việc buôn bán trong cửa hiệu. Quý vị có thể phát huy chúng bằng sự tu tập thiền định của mình. Tâm là chìa khóa để mở cánh cửa hạnh phúc, mà cũng là chìa khóa để mở cánh cửa đau khổ. Nếu hiểu được tâm và sử dụng nó trong một công việc có ý nghĩa, thì đời sống của chúng ta có hạnh phúc và an vui.
Hãy Tinh Tấn Trong Việc Hành Thiền
người nói rằng đối với họ thật là khó thực hành thiền định bởi vì họ có nhiều điều phải lo lắng. Không có một người nào mà không có sự lo lắng. Trên thực tế, không có nơi nào trên trần gian này mà không bị phiền toái hay lo lắng. Nhưng nếu chúng ta là người có trí tuệ và nhận biết mọi sự vật rõ ràng, chúng ta sẽ biết phương pháp để gìn giữ tâm của mình không cho bất cứ hình thức phiền toái hay lo âu nào xâm nhập vào.
Lời dạy của Đức Phật là: "Khi chúng ta thấy bất cứ điều gì, đừng có dính mắc vào điều đó, mà hãy chú tâm để phát huy sự hiểu biết sâu sắc vào bản chất thật của sự vật."
Hãy nhìn vào sự vật bằng sự tỉnh thức. Nếu nhìn cảnh vật rỗng không thì càng tốt hơn, chúng ta không cần phải dính mắc vào cảnh vật đó nếu quý vị thực sự muốn giữ tâm thanh tịnh. Hãy theo dõi tâm để thoát khỏi sự dính mắc của trần cảnh. Khi quý vị nghe âm thanh hay hoặc dỡ, chỉ nghe bằng sự tỉnh thức. Bạn phải có chánh niệm để ngăn chặn âm thanh vang dội từ sự tác động trong tâm. Đừng để tâm của bạn dính mắc vào nó. Bằng cách đó quý vị phải luyện tập tâm của quý vị để duy trì sự an lạc. Đây là pháp hành chúng ta có thể học được trong đạo Phật. Không có giới luật hoặc một lý thuyết suông nào có thể hướng dẫn chúng ta luyện tập được tâm.
Khi người ta yêu cầu ông Pythagoras định nghĩa thế nào là nhà triết học, ông ta trả lời điều này bằng một cách như sau: "Khi mọi người được mời đến dự tiệc, có người đến đó để hưởng thức sự ăn uống, có người đến đó để đón nhận tên tuổi và vinh danh, tuy nhiên, cũng có những người khác đi đến đó để chỉ quan sát. Những người quan sát đó là những nhà triết học". Điều này có nghĩa là gì? Có nghĩa là những nhà triết học không bị chi phối bởi cuộc sống. Khi chỉ nhìn cuộc đời bằng đôi mắt khách quan.
Tâm có thể bị ngoại cảnh chi phối. Khi nào những ngoại cảnh này không chi phối tâm, thì lúc đó tâm mới tạo nên những đối tượng tâm thức riêng của nó. Sau đó nó hướng đến tham, ganh tị, sân hận và si mê mà tâm bị ô nhiễm, theo đối tượng mà nó tạo tác. Thiền có nghĩa là chúng ta phải theo dõi tâm. Người có trí tuệ tập trung tâm vào bất kỳ đề mục nào dù là lạc hay bất lạc, màkhông có sự dính mắc hoặc bực bội đối với đề mục đó.
Chúng ta mất nhiều thời gian cho tấm thân của chúng ta: tắm rửa, giặt quần áo, ăn uống, làm đẹp và thư giản, nhưng chúng ta có bao nhiêu thời gian để theo dõi tâm của mình?
Nhiều căn bệnh và sự phiền toái trong tâm có thể được tránh khỏi nếu chúng ta dành trọn vẹn thời gian của mình trong một ngày để làm thanh tịnh các căn bằng sự tu tập thiền định. Có nhiều người không tin điều này hoặc họ quá lười biếng để tu tập thiền vì thiếu sự hiểu biết. Có người nói rằng thiền chỉ làm phung phí thời gian mà thôi.
Thiền có thể giúp chúng ta khắc phục sức khỏe xấu và duy trì sức khỏe tốt bằng cách tu tập tâm thức. Khi tâm buông bỏ, thì sẽ có sự thoải mái để thành đạt được tri kiến và sự hiểu biết. Khi chúng ta nuôi dưỡng ý nghĩ xấu trong tâm, những sự ô nhiễm này có thể là nguyên nhân nguy hiểm cho thân thể của chúng ta và chúng ta phải bị chịu trả quả xấu đó. Ngành y khoa đồng ý rằng tâm có thể là nguồn gốc của tất cả những căn bệnh, và tương tự, tâm cũng có thể điều trị những căn bệnh đó.
Ông Krishnamurti quan niệm rằng: - "Thiền là sự mở rộng chân trời mới mẻ. Điều mới mẻ này vượt hẳn và trên tất cả những sở thích tầm thường trong quá khứ- và thiền là sự chấm dứt những điều tầm thường ấy. Sau khi chết , nhờ thiền sẽ mang lại cho chúng ta kết quả bất tử về những điều mới lạ đó. Điều mới mẻ này không có ở trong lãnh vực tâm thức, vì thiền là sự tĩnh lặng của tâm thức."
Con Đường Giải Thoát
Những nhà giáo dục thường nói rằng: nếu con người không có tu tâm hoặc không có những lời dạy của tôn giáo, có thể họ sẽ gây ra nhiều thảm họa. Thật vậy, chúng ta thấy điều này đang diễn ra trên khắp thế giới. Người có học thức mà không có trí tuệ và lòng từ bi, họ dễ lạm dụng tài khôn ngoan của họ để đạt được danh vọng và lòng ham muốn bằng con đường tội lỗi. Bởi vì ngày nay việc ứng dụng trí tuệ vànền khoa học kỹ thuật khá cao, cho nên chúng ta phải đối đầu với những vấn đề và thảm trạng to lớn hơn là những vấn đề mà tổ tiên chúng ta đã phải đương đầu trong quá khứ. Tất cả mọi người trên thế giới đang đấu tranh nhau. Đạo Phật dạy chúng ta rằng trong bất cứ trường hợp nào chúng ta sát sanh là có tội. Bất hạnh thay khi người ta đấu tranh và giết hại lẫn nhau trong danh nghĩa của tôn giáo.
Hành thiền có thể đóng góp thật nhiều cho việc chế ngự tâm bất thiện. Nhờ hiểu biết được tâm thiện và tâm bất thiện, chúng ta quan sát mỗi ý nghĩ của mình thật cẩn trọng và hành động với chánh niệm. Chúng ta cố gắng ghi nhận những điều suy nghĩ khi chúng xuất hiện trong tâm. Kiểm chứng lại những điều suy nghĩ đó chính là thực hành thiền định vậy.
Sự buồn phiền và lo lắng thái quá, hoặc đau khổ quá lâu và quá căng thẳng, nếu không được giải trừ thì những điều phiền nhiễu đó sẽ tiêm nhiễm vào thân. Loét dạ dày, những chứng bệnh ngoài da, những chứng bệnh phẫu thuật và đa số những điều rối loạn chính của cơ thể là do tâm bị mất quân bình. Đối với các trẻ em, khi thị giác còn non nớt, các em thường bị ảnh hưởng nặng nề bởi những điều phiền lụy do cảm xúc mang lại. Thiền định sẽ giúp đối phó các nguy cơ đó.
Nếu thực hành thiền định, quý vị sẽ học được cách cư xử của một người trượng phu quân tử, mặc dù quý vị bị những người khác làm phiền lụy. Nhờ hành thiền quý vị có thể học được phương pháp thư giản thân và làm cho tâm thanh tịnh; quý vị có thể học cách thức để gìn giữ tâm hồn cho an vui và tự tại.
Hành thiền là để làm tăng cường tâm thức và có thể kiểm soát niềm cảm xúc của con người khi bị những cảm giác và những điều suy nghĩ tiêu cực làm ô nhiễm tâm thức, như là ganh tị, sân hận, ngã mạn, và ích kỷ.
Chúng ta nên nhớ rằng những bậc thầy tinh thần trên thế giới này đã đạt được đỉnh cao nhất trong cuộc sống là nhờ họ thực tập thiền định . Ngày nay, họ được hàng triệu người tôn sùng bởi vì họ đã góp phần phục vụ đắc lực cho nhân loại bằng sự hiểu biết cao thượng của ho,ua nhẫn nại và trí tuệ.
Phật giáo có dạy nhiều về vấn đề luyện tâm và những qui trình phức tạp của thiền định được trình bày rất tỉ mĩ. Con đường giác ngộ là con đường tu tập tâm tính. Người Phật tử phải nỗ lực thực hành thiền càng nhiều càng tốt và phải biết gìn giữ những cơ hội đã có. Phát huy tri kiến và tư cách đạo hạnh của chúng ta là để phát triển đời sống tinh thần, và chúng ta cần phải tu tập tối thiểu bốn đề mục thiền định căn bản: niệm Phật, rải lòng Từ, quán sự bất tịnh và niệm sự chết. Nếu không có nhiều thì giờ thì ít ra, chúng ta cũng phải cố gắng tu tập bốn đề mục căn bản đó, vì chúng sẽ hộ trì và gia hộ cho người Phật tử trên bước đường giải thoát.
Nguồn tin: Hòa thượng Dhammananda.
Thiền Và Trí Tuệ
Thiền làm gia tăng sự thông minh trên nhiều phương diện, từ việc Thiền làm cho hai bán cầu não hoạt động song phương góp phần tăng trí nhớ, đến việc giúp não bộ lớn hơn và cảm xúc thông minh được hoàn thiện.
Thiền làm gia tăng chất xám và chất trắng của não bộ. Chất xám có nhiệm vụ gạn lọc tin tức... Chất trắng ảnh hưởng đến kỷ năng truyền đạt.
Qua bài nầy, độc giả sẽ biết thêm tại sao, ngoài công dụng chữa trị bệnh tật, làm cho con người đẹp hơn, sống lâu và sống có hạnh phúc hơn…,Thiền còn có những công dụng kỳ diệu là làm cho con người, nhất là các doanh gia, giám đốc, cấp lãnh đạo, giáo chức, học sinh, sinh viên…, thông minh hơn.
SÁU LÝ DO, THIỀN LÀM TĂNG THÔNG MINH & CẢI TIẾN VIỆC HỌC
1. Thiền điều hướng não bộ (Harness your entire brain):
Nhiều người không hề biết, mình sử dụng nửa bộ não phía nầy nhiều hơn nửa bộ não phía kia, tạo tình trạng thiếu cân bằng trong não bộ. Thiền có khả năng giúp toàn bộ não vận hành cùng một lúc, nên khả năng giải quyết công việc nhanh và dễ hơn, óc sáng tạo tràn trề, sự tập trung chú ý tăng trưởng. Những người đạt được sự thành công lớn trong trường đời, một phần quan trọng là do bộ não hoạt động toàn diện nhờ Thiền. Chúng ta cũng sẽ được như thế tại sao không?
2. Thiền Tăng Dung Lượng Não:
Nhiều nghiên cứu tại Đại học Wisconsin cho thấy, Thiền làm vùng chất xám trong bộ não dày hơn. Và do đó, con người sẽ thông minh và nhanh nhẹn hơn.
Ý nghĩ từ rất nhiều năm trước là, não bộ được định hình lúc con người mới sinh ra. Nhưng những thí nghiệm gần đây cho thấy, Thiền có thể cải tiến sự vận hành của não bộ làm cho con người thông minh hơn. Khám phá nầy trùng hợp với lời dạy của Phật trong hai ngàn năm qua: “Tam vô lậu học” tức là Giới, Định, Tuệ. Giử giới thì định tâm, tâm định trí tuệ phát sinh.
3. Thiền hạ sóng não đến tần số tốt nhất (alpha, theta, and delta):
Thiền giúp óc sáng tạo cao, ý chí mạnh, nâng nhận thức, và trên hết là năng lực thông minh gia tăng. Thiền là con đường tốt và dễ, đem đến những lợi ích vượt bậc và chuyển hóa mọi lãnh vực của cuộc sống, cũng như giúp cho ta có chỉ số thông minh rất ấn tượng.
4. Thiền mang đến sự hiểu biết nhạy bén, sâu sắc và trực giác phát triển:
Thiền còn làm gia tăng sự thông minh tiềm ẩn bên trong (Inner intelligence). Đây là yếu tố quan trọng nhất cho sự thành công trong một thế giới thực.
Nhiều nhà công nghệ vĩ đại như Steve Jobs phát biểu, Thiền mang đến những ý tưởng nhạy bén, tuyệt diệu và mới mẻ từ trực giác thông minh tiềm tàng bên trong chứ không phải một thứ gì khác.
5. Thiền gia tăng trí nhớ ngắn và dài hạn (Meditation improves both long and short term memory):
Chúng ta biết, phần lớn, trí nhớ là sự hợp thành của thông minh và chỉ số thông minh. Từ việc thi cử, học ngoại ngữ, nhớ tên (người, đồ vật…), trí nhớ đóng vai trò quan trọng hằng ngày. Não bộ có hai vùng liên hệ đến trí nhớ là vùng hải mã (hippocampus) và thùy não trước trán (frontal lobe). Lúc Thiền, hai vùng nầy gia tăng họat động, trí nhớ phát triển. Nhờ thế, việc làm, việc học và đời sống hằng ngày dễ thành tựu.
6. Thiền làm tăng thông minh cảm xúc:
Nhiều người không biết về những cảm xúc tiêu cực của mình như lo lắng, sợ hãi hay giận hờn và chuyển hóa chúng thành những cảm xúc tích cực. Thay vào đó, họ dùng những kích thích bên ngoài như ăn uống say sưa, dùng rượu hay ma túy để làm êm dịu những lo buồn, khổ đau trong lòng. Vì thế, họ không thể kiểm soát được những tác động và hoàn cảnh chi phối, để biết cách tự chế các cảm xúc của mình. Thiền đều đặn sẽ giúp chúng ta có được sự thông minh cảm xúc (EQ). Đó là khả năng dẫn đến và lắng nghe cảm xúc, tiếp đến là cảm nhân cảm xúc trong an lạc và ý nghĩa. Thêm nữa, EQ (thông minh cảm xúc) giúp ta đọc được và đáp ứng một cách chính xác cảm xúc của người khác. Đây là sự thông minh khó mà đo lường nhưng rất quan trọng trong thế giới đầy giao động hiện nay (1).
(IQ: Intelligence Quotient. EQ: Emotion Quotient)
[Chỉ số thông minh + Thông minh cảm xúc = Thành công]
Ngồi Thiền.
TÁM LỢI ÍCH CỦA THIỀN CHO BỘ NÃO
Khoa học cho thấy thân yên, tâm lắng sức khỏe sẽ bền. Riêng về não, Thiền có Tám ích lợi:
1. Trí tăng huệ phát:
Thiền một thời gian dài làm tăng trưởng sự kết nối giữa các tế bào não, gia tăng các nếp cuốn trong não, phần liên hệ đến sự quyết định và chọn lọc tin tức một cách thông minh và nhanh chóng.
2. Thiền thay đổi cấu trúc não:
Thí nghiệm khoa học gần đây cho thấy, Thiền lâu, chất xám gia tăng. Chất nầy liên hệ đến nhận thức nhạy bén, ổn định cảm xúc, đối trị căng thẳng và thông minh hơn. Chất trắng giúp kỷ năng truyền đạt nhanh và hợp lý…
3. Thiền điều hướng cảm xúc:
Một nghiên cứu khác cho thấy, những người thực hành thiền chánh niệm (mindfulness meditation) lâu dài, sự hoạt động của hạch hạnh nhân bên phải giảm lúc bị căng thẳng. Cấu trúc của não đóng vai quan trọng trong tiến trình cảm xúc. Thiền làm cho các cảm xúc an tịnh thay vì quá bộc phát khó kiểm soát.
4. Thiền giảm đau nhức:
Thiền làm chậm tiến trình quá nhạy cảm, nên giảm thiểu cảm giác đau nhức.
5. Thiền đóng nhiều vai trò lợi lạc khác:
Giáo sư David Levy tại Đại học Washington viết, “Một số loại Thiền làm gia tăng khả năng tập trung, chú ý, làm giảm cảm xúc quá nhạy bén…nhưng đến nay các lợi ích ấy chưa được phổ biến rộng rãi trong các môi trường có quá nhiều căng thẳng”.
6. Thiền giảm béo phì:
Thí nghiệm tại Đại học Y San Francisco Mỹ, Giáo sư Jennifer Daubenmier, MD, cho thấy, Thiền liên hệ đến sự thay đổi nhận thức của cơ thể, giảm căng thẳng kinh niên và giảm mỡ bụng. Vì Thiền huân tập sự nhận biết của tâm chứ không cho tự do phản ứng dựa vào thói quen. Thí dụ, “không tự ý vươn tới lấy một thỏi kẹo để thỏa mãn sự ưa thích”. Nếu nhận thức trước những điều ước mong, chúng ta sẽ có một quyết định thông minh và hợp lý.”
7. Thiền giảm cảm cúm:
Đại học Wisconsin Mỹ, thí nghiệm một nhóm người gần 60 tuổi. Kết quả cho thấy, Thiền chánh niệm (Mindfulness meditation) làm giảm 50% cơn bệnh, hoặc rút ngắn 50% thời gian bị cảm cúm. Lý do, Thiền làm giảm căng thẳng, hệ miễn nhiễm gia tăng, tạo sức đề kháng cao, chống vi trùng và vi khuẩn cảm cúm.
8. Thiền, tăng điểm thi:
Bài báo cho biết, Tiến sĩ Tâm lý, Robert Youmans và đồng nghiệp tìm thấy, các thí sinh ngồi thiền trước lúc thi thì đạt được điểm cao hơn số thí sinh không thiền. Lý do? Vì Thiền giúp học sinh tập trung và chú ý tốt hơn (2).
Kết Luận
Một quốc gia văn minh phú cường, khó đạt được, nếu người dân mang nhiều bệnh và kém thông minh.
Thông minh không do bẩm sinh và cố định. Thiền có thể tái tạo não bộ giúp con người thông minh hơn.
Khoa học cũng cho thấy lý do tại sao Thiền làm cho con người thông minh, và những ích lợi mà Thiền mang đến cho não bộ.
Thiền là một trong những dưỡng chất quý báu, không thể thiếu cho nhân loại trong một thế giới đầy biến động, mà không tốn tiền và không cần tranh giành với ai.
Tài Liệu Tham Khảo (Bài viết dựa vào ba tài liệu chính dưới đây:
(1)http://eocinstitute.org/meditation/increase-your-intelligence-with-meditation/.
(2)http://www.huffingtonpost.com/2013/09/16/eight-meditation-brain-benefits_n_3903855.html.
(3) Wikipedia.
HÀNH THIỀN ĐÚNG, CHẮC CHẮN BẠN SẼ ĐỔI ĐỜI
Thưa tiến sĩ Nguyễn Mạnh Hùng, cơ duyên nào dẫn ông đến với Thiền và con đường tu tập đó đã kéo dài bao nhiêu năm?
Tôi rất thích thiền. Không hiểu sao lại thích thiền đến thế. Từ nhỏ, ở đâu nghe nói có thiền là mon men đến xin tham gia. Tôi không bao giờ quên lần đi thiền đầu tiên: Thấy mọi người ngồi thiền im phăng phắc, tôi xin vào. Thầy bảo: "Vào đi. Ngồi xuống. Nhắm mắt lại", tôi làm theo. Thỉnh thoảng lại ti hí mở ra quan sát mọi người. Thấy tất thảy đều im phăng phắc. Sau khi thiền xong, tôi kết luận: Thiền là ngồi im, nhắm mắt. Đấy, kỷ niệm đầu đời về thiền ấu trĩ đến thế đấy!
Rồi, đọc nhiều sách về tôn giáo nói chung và Phật giáo nói riêng, tôi tìm đến sách về thiền với các dạng ngôn ngữ như tiếng Anh, Pháp, Nga, Việt để tìm hiểu và có kiến thức về thiền.
Sau này, may mắn thay, tôi được các thầy nổi tiếng nhất Việt Nam và thế giới trực tiếp hướng dẫn thiền. Đó là thầy Thích Viên Thành, Thích Thanh Từ, Thích Minh Châu, Thích Nhất Hạnh, Michael Roach, Ashin Tejaniya, Tenzin Oedok, Thích Huyền Diệu, Thích Thông Lạc… Nhưng nói thật, tôi thật sự thiền mới từ 2005, tức cách đây mới có 12, 13 năm thôi.
Khi đến với Thiền, ông đã "nhận" được những gì?
Nói thì buồn cười, nhưng ban đầu do ảnh hưởng từ một số cuốn sách, tôi muốn thiền để có thần thông. Ngày xưa mê thần thông lắm. Thế đấy! Nhưng kết quả nhận được thì hoàn toàn khác. Thiền Phật giáo mà tôi thực hành cho mình từng bước đối trị với tham lam, sợ hãi, lo âu, đồng thời cũng cho mình thực hành hạnh kiên nhẫn, có trí tuệ và vị tha. Thiền giúp tôi hiểu rõ hơn sự sống và cái chết, nhất là cái chết, bởi nếu chưa hiểu rõ cái chết thì cuộc sống có quá nhiều rối rắm và phiền não.
Thiền giúp tôi tỉnh thức trước trạng thái phiền não và luôn nhắc tôi tỉnh thức trước những khó khăn, đau khổ, và để học hỏi chính mình, chính từ tâm mình, từ bên trong bản thể của mình.
Nhờ thiền, tôi giật mình nhận ra bản chất vô thường, bất toại nguyện và vô ngã của đời sống. Bởi thấy và nhận ra 3 đặc tính này đời sống của tôi thật sự bình an. Từ đó mới ngấm và cảm nhận rõ thế nào thật sự là hạnh phúc, là tự do. Hạnh phúc là ung dung trong ràng buộc. Tự do là tự tại trong khổ đau.
Thiền giúp tôi giảm bớt yêu ghét, giận hờn, so sánh kiểu ta hơn - ta kém - ta bằng. Thiền cho tôi bớt đi tư duy ta và của ta. Nhờ thiền mà tôi luôn nhắc mình sống trong giới luật, không vi phạm các quy định, pháp luật và sống có đạo đức, theo nhân bản - nhân quả . Chỉ có thiền mới giúp tôi quay vào bên trong, khám phá bên trong mình, tâm mình với một thế giới mênh mông và vi diệu, bớt lang thang với ngoại cảnh bên ngoài.
Bạn biết không, khi hành thiền, như mang từng sự vật vào phòng thí nghiệm để hiểu rõ thực chất bản chất của chúng. Hiểu ra thì thú vị vô cùng! Y hệt như tính cách của tôi – thích đi khám phá, đi du lịch. Trong hàng trăm xứ sở của hơn 40 quốc gia tôi đã đến lúc đầu xa lạ, không hiểu ngôn ngữ và phong tục nên chẳng thấy thú vị. Nhưng khi đã nghiên cứu, hiểu rõ thì khoái vô cùng. Mỗi phút giây là bao niềm hạnh phúc - niềm hạnh phúc nhẹ nhàng, êm ái ngấm sâu không thể tả được.
Nhờ có thực hành thiền hơn chục năm qua, tôi hiểu sâu sắc hơn về tứ đại: đất - nước - lửa – gió; về ngũ uẩn: sắc - thọ - tưởng – hành - thức.
Từ đó dần dần thấy rõ bản chất và cách buông bỏ chúng, bớt dính mắc vào chúng, không xem chúng là ta hay của ta. Bạn biết không, khi biết rõ bản chất thì chúng không còn tiềm năng làm hại ta, khó có thể làm cho ta phiền não và đau khổ. Chúng không biến mất nhưng chúng không còn nắm giữ ta nữa và ta thấy tự tại, an nhiên.
Hơn chục năm hành thiền, điều ông luôn nhắc nhở bản thân là gì? Duy trì kỉ luật thói quen hành thiền hẳn không dễ dàng?
Hơn chục năm hành thiền, tôi luôn nhắc mình đối diện với phiền não, không nuôi dưỡng thói quen cũ. Tôi nhận ra rằng, nơi nào có bất hòa và khó khăn, nơi đó có chỗ để hành thiền. Nhưng bạn nhớ rằng Thiền đòi hỏi quyết tâm và kỷ luật cao.
Nhờ có Thiền, tôi thực hành các hạnh nhẫn nhịn và khiêm cung khá tốt. Nhờ có Thiền tâm luyến ái và tham lam vô độ giảm hẳn. Nhờ thiền mà cách sống giản dị, thiểu dục tri túc đến lúc nào không hay. Cứ thiền thôi và hương vị của bình an, giải thoát dần đến. Giác ngộ từng phần, từng bước giải thoát khỏi khổ đau, phiền não.
Nhưng đấy là kết quả bước sau. Còn ban đầu, khi hành thiền mọi sự mệt mỏi, chán nản biến mất. Dù mệt mấy chăng nữa, cứ thiền ít phút là hết mệt ngay.
Như bản thân tôi, ngày xưa, tôi có nhiều bệnh tật lắm, thậm chí vài lần chết hụt rồi. Năm 2000 ở Sydney (Úc), bác sĩ đã khám kết luận tôi bị tiểu đường, mỡ máu, men gan và chỉ định bắt buộc phải uống thuốc. Nhưng thực tế, nhờ thiền mà bao năm nay chẳng thuốc men gì, tôi vẫn khỏe re. Thêm nữa, thiền cho ra rất nhiều ý tưởng. Ngày xưa, cứ tọa thiền là tôi mang theo sổ và bút. Ngồi thiền, ý tưởng mới và lạ cứ thế tuôn ra. Ghi lại và triển khai. Lúc đó tôi mới hiểu tại sao Bill Gates, Steve Jobs… lại sang Ấn Độ học thiền; tại sao tập đoàn Google tại có phong trào thiền cho cả tập đoàn.
Và cuối cùng, còn một ý nữa rằng thiền cho ta linh cảm – giác quan thứ 6. Rất nhiều khi tôi biết trước chuyện gì sẽ xảy ra, cả tốt lẫn xấu. Sự linh cảm, tiền cảm này rất tốt và cần cho công việc, cuộc sống.
Một người thầy của tôi đã nhắc và bản thân tôi nhớ nằm lòng rằng đau khổ, phiền não chẳng khác gì con mèo. Nếu cho nó ăn, nó sẽ quanh quẩn quanh ta. Đừng cho nó ăn, nó sẽ không quấy rầy ta nữa. Vậy nên Thiền để huấn luyện tâm như huấn luyện một con mèo, một con trâu hay một con khỉ. Thú vị vô cùng nhé!
Thiền để huấn luyện tâm như huấn luyện một con mèo, một con trâu, hay một con khỉ. Sự so sánh này thật thú vị và mới lạ, ông có thể giải thích rõ hơn một chút?
Tâm ta rất ma lanh. Tâm ta thường lôi ta đi làm việc xấu, việc vô bổ theo tham, sân, si - giống như con trâu thường muốn xuống ăn mạ, ăn lúa, chứ ban đầu, con trâu đâu có biết kéo cày, kéo bừa. Ta phải huấn luyện nó dần dần chứ; tâm ta giống như con mèo chỉ muốn sà vào ăn vụng thịt, cá và thức ăn của con người; tâm ta cũng y hệt như con khỉ: trèo hết cành nọ sang cành kia – tâm ta suy nghĩ lung tung, hết chuyện quá khứ đến chuyện tương lai, hết chuyện hay lại chuyện dở, hết chuyện vui lại chuyện buồn, triền miên không ngừng nghỉ. Và thế ta đau khổ.
Thiền để huấn luyện tâm như huấn luyện con khỉ - để tâm ta bớt nhảy nhót, tìm được trạng thái an bằng, tự tại. Như huấn luyện con trâu – để tâm ta bớt ăn mạ non, ăn lúa, chỉ ăn cỏ nghĩa là từ bỏ lòng tham, từ bỏ những thứ không thuộc về mình. Như huấn luyện con mèo – để tâm ta tĩnh lặng, sống có mục đích, như con mèo biết bắt chuột chứ không phải ăn vụng.
Huấn luyện tâm phải cần một quá trình. Có người thì mất vài tháng, có người mất vài năm, cũng có người mất cả chục năm hoặc thậm chí hơn.
Có học trò của tôi bảo "em không thiền được đâu. Ngồi thiền em hay nghĩ lung tung". Tôi chúc mừng bạn học trò này và nói rằng đó là tuyệt vời. Vấn đề là, ai cũng suy nghĩ lung tung, nhưng những ai không thiền thì không biết mình đang suy nghĩ lung tung. Khi thiền, biết mình suy nghĩ với tâm khỉ, tâm trâu, tâm mèo… thì cứ theo dõi và dần dần suy nghĩ lung tung bớt đi. Đến lúc tâm sẽ định và sẽ đạt được các tầng thiền.
Mới đây, cả thế giới dõi theo cuộc giải cứu ngoạn mục đội bóng nhí Thái Lan mắc kẹt ở hang Tham Luang. Có một chi tiết tôi nhớ mãi, là vị HLV trẻ tuổi khuyên các em, nằm xuống, thực hành thiền định, không di chuyển quá nhiều và cố gắng không lãng phí năng lượng. Đời sống tu tập đã giúp HLV vững chãi hơn trước cánh cửa sinh tử, qua đó trở thành chỗ dựa vững chắc cho 12 đứa trẻ trong thời gian đợi cứu hộ. Đây chỉ là một trong vô vàn ví dụ cụ thể về sức mạnh to lớn của thiền trước những cam go của đời sống…
Thiền là vi diệu. Nhưng bạn nhớ giúp rằng thiền có 2 loại là Thiền Định và Thiền Tuệ nhé. Nếu muốn nói về thiền nói chung thì chỉ dùng từ Thiền.
Có một ví dụ rằng khi ở nước ngoài, một lần, máy bay của tôi chuẩn bị hạ cánh thì phát hiện rằng càng máy bay không bung ra được. Phi công lái ngược lên trời để tìm cách hạ càng mà không được. Cuối cùng phi hành đoàn cùng lãnh đạo sân bay quyết định cho máy bay bay hết xăng để tránh cháy nổ. Đường băng được phun bọt trơn trượt. Máy bay của chúng tôi hạ cánh bằng bụng. Ở dưới, nhiều xe cứu thương cứu hỏa đợi sẵn. Rõ ràng vào tình huống sinh – tử đó, nhiều hành khách rất lo sợ và hoảng loạn. Tôi cũng hơi lo nhưng khá bình tĩnh. Thay vì để phiền não xâm chiếm tâm thì tôi thư giãn ngồi thiền. Khi máy bay hạ cánh an toàn, gần chục hành khách bị ngất đã phải đưa đi cấp cứu. Đó chỉ là một ví dụ trong nhiều ví dụ thôi.
Tôi hay đi công tác trong và ngoài nước. Chuyện lỡ mãy bay là thường tình. Chuyện xếp hàng check in, lên máy bay, xuống mãy bay là thường xuyên. Đây là cơ hội ngàn vàng để hành thiền, thiền tọa, thiền hành, thiền đứng, thiền nằm… Nhiều khi thiền nằm ở sân bay ngon lành, đỡ phải đi thuê khách sạn, mà rất hạnh phúc và thảnh thơi.
Một ý nữa rằng những ai hành thiền thực sự thì ăn ít, ngủ ít, và thường có xu hướng ăn chay. Vậy nên mình ăn cái gì cũng ngon, uống cái gì cũng ngọt, ngủ ở đâu và lúc nào cũng say. Thế đấy!
Thiền giúp chúng ta kiểm soát tốt cảm xúc, thái độ trước các vấn đề nhạy cảm của đời sống, nhưng liệu có khiến chúng ta không dám đối diện với cảm xúc thật của mình không, thưa ông?
Thiền là sống thật với mình nhất. Thiền là đối diện với tâm của mình. Lúc thiền bạn không còn quan tâm nhiều đến thế giới bên ngoài nữa mà quay vào bên trong. Do 6 căn là: "mắt, tai, mũi, lưỡi, thân, ý" tiếp xúc với 6 trần là: "sắc, thanh, hương, vị, xúc, pháp" mà tạo nên 6 cảm giác. Khi hành thiền ta quan sát 6 loại cảm giác này. Bất cứ cảm giác nào nổi trội nhất hiện lên, ta nhận ra rõ nhất; các tâm tham, sân, si nổi lên rõ mồn một. cảm xúc thật, rất thật hiện lên. Nhưng thay vì phán xét, thay vì chạy theo các cảm xúc này, ta theo dõi, chỉ quan sát và theo dõi các cảm giác mà thôi. Nó đến và nó đi. Vô thường. Theo dõi và tiếp tục theo dõi 6 loại cảm giác này để trí tuệ phát triển một cách tự nhiên.
"Nhiều bạn trẻ nghĩ rằng, Thiền sẽ là "quá sớm" so với tuổi đời 20-25. Thiền chỉ dành cho các bà, các mẹ, các bác thuộc lứa tuổi trung niên. Suy nghĩ ấy không phải không có lý do…
Nhầm! Thiền càng sớm càng tốt. Tôi đã hướng dẫn các lớp thiền cho các cháu mầm non, các cháu tiểu học, hoặc các bạn trẻ đang học phổ thông ở khắp mọi miền đất nước. Ngay khóa thiền tôi hướng dẫn đầu tháng 8 tới ở chùa Quán Âm Đà Nẵng, có rất nhiều bạn trẻ tham gia. Tôi còn khuyến khích các bà mẹ có bầu đi thiền. Như vậy em bé từ trong bụng mẹ đã được học thiền, hành thiền. Cái này là thai giáo tuyệt vời.
Theo kinh nghiệm thật của tôi, học bất cứ cái gì, càng trẻ càng tốt, càng sớm càng tốt. Nếu trên 50 tuổi mới học thiền thì rất khó. Lúc này tâm chứa quá nhiều "rác", các tập khí xấu chứa đầy tâm, thiền rất khó định nhé. Hãy nhớ rằng, khi hành thiền có 4 tầng định là sơ thiền, nhị thiền, tam thiền và tứ thiền. Nếu bắt đầu hành thiền thì càng dễ định. Chứng ở các tầng thiền là một chuyện có có trú được lâu hay không lại là chuyện khác.
Với những bạn muốn học thiền, cần tìm đến các thiền sư nổi tiếng hoặc các thầy giáo dạy thiền có thực chứng, Thực chứng tức là họ đã thiền lâu rồi và có các kết quả thực tế, kết quả thật của chính họ, tránh đi học lớp thiền mà thầy giáo dạy thiền là người chỉ đọc sách, nghe băng, xem clip về thiền và đi dạy mà chẳng có thực chứng gì cả.
Cuộc sống này thật nhiều bất ổn, mỗi ngày, bao sự việc buồn bã, đau lòng đập vào mắt, vào tai. Thú thực, đã có lúc tôi đã bi quan cho rằng đời sống này thiếu thật nhiều tình yêu thương và lòng trắc ẩn. Nếu thiền đi sâu hơn, nhân rộng hơn vào đời sống, thêm nhiều người giác ngộ và hướng theo, có lẽ chúng ta sẽ không phải nghe quá nhiều tiếng oán than, mỏi mệt.
Mục đích cao nhất của thiền là làm cho tâm thanh tịnh và an lạc rồi dùng tâm này để quan sát bản chất thật của thân và tâm. Nếu ai đó chỉ muốn hành thiền để đạt tới định tâm mà không đi tiếp phần 2 của thiền là thiền quán thì mởi chỉ như lấy 1 tảng đá đè lên đám cỏ. Nhấc tảng đá đi, cỏ vẫn còn. Hay giống như ta lấy cái chậu úp lên đống rác. Nhấc cái chậu đi thì rác vẫn còn đấy. Khi định tâm ở các tầng thiền rồi cần nhắc mình không bị lạc vào trạng thái an tinhh mà chú tâm quan sát sâu sắc bản chất của thân và tâm.
Cuộc sống càng bất ổn, càng nhiều hiểm họa ta càng cần thiền. Thiền có năng lượng chuyển hóa rất lớn. Khi thấy những gì đang xảy ra, dù rất tiêu cực ta hành thiền và với tâm an nhiên, không dính mắc, với chánh kiến về vô thường, vô ngã và trống rỗng tự an lạc sẽ xuất hiện. Bạn không thể thay đổi được thế giới này. Bạn khó có thể thay đổi được ngoại cảnh. Vậy nên phải thiền. Thiền để thay đổi tâm, tâm của chính bạn.
Với những người mới bắt đầu hành thiền nên tìm nơi vắng vẻ, yên tĩnh và nên hành thiền đều đặn, hàng ngày. Tốt nhất là hành thiền đầu giờ sáng, ngày mới để có bình an cho cả ngày. Sau này, khi có thói quen thiền tốt rồi thì các bạn có thể thiền ở bất cứ đâu, bất cứ khi nào, và thiền trong 4 tư thế: đi, đứng, nằm, ngồi. Lúc này ta gọi là chánh niệm trong mọi hoàn cảnh.
Bạn biết không, có người giác ngộ bằn văn tuệ tức là chỉ cần nghe giảng hoặc đọc kinh sách mà giác ngộ và giải thoát khỏi khổ đau. Bản chất mọi giáo lý là nhắm dạy cho ta xả bỏ mọi vật, để mọi vật như là vậy. Nghe giảng hay đọc sách, kinh để thực hành hạnh xả bỏ, bỏ cái tâm tham cầu của mình đi. Cuối cùng không còn tự ngã nữa và hết khổ. Nhưng có những người khác giác ngộ bằng thiền. Từ thiền định sẽ tiến vào thiền tuệ để giải thoát.
Chúng ta là cư sĩ tại gia, còn có gia đình, còn công ăn việc làm và bao mối quan tâm khác. Chúng ta chưa thể bỏ tất cả để thiền cả ngày đêm. Tuy nhiên, tôi khuyên các bạn – những người đang đọc những dòng chữ này hành thiền mỗi ngày. Dú ít hay nhiều, dài hay ngắn nhưng nhất định nên hành thiền. Hành thiền bạn sẽ đi từ giật mình này đến giật mình khác, sẽ giác ngộ từng bước. Hành thiền bạn sẽ bớt khổ, bớt dần khổ tiến đến thoát khổ và hết khổ. Hành thiền, bạn có ngay bình an và hạnh phúc.
Và nhớ rằng, Hạnh phúc là con đường chứ ko phải đích đến. Hạnh phúc là ngay bây giờ và ở đây. Miễn là bạn dừng lại, quay về với hiện tại. Nếu bạn thực hành thiền mà tâm không dính mắc chấp thủ, chắc chắn bạn sẽ đổi đời.
Chúc đời bạn và độc giả CafeBiz sang trang mới sau khi đọc những dòng này và thực hành ngay từ hôm nay.
Cảm ơn ông về những chia sẻ hữu ích này!
Thực hiện: Trang Đỗ - Theo Trí thức trẻ
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét