-Tiết kiệm - Một phẩm hạnh cần dạy cho trẻ

Bí quyết nuôi dạy con trẻ thành tài

Khổng Minh Gia Cát Lượng đã từng dạy con rằng: “Hành vi của người quân tử là phải yên tĩnh mà tu thân, cần kiệm để bồi dưỡng đức, nếu không sống đạm bạc thì không thể đạt được những gì cao xa. Người quân tử khi học là phải tĩnh lặng, rồi mới có trí tuệ thực sự để học hỏi, không học thì không có tài năng rộng lớn, không có chí hướng thì cũng không thể thành tài được”.

Tại sao phải tiết kiệm?

“Góp gió thành bão”, “tích tiểu thành đại” là những câu nói lên tầm quan trọng của việc tiết kiệm trong đời sống. Cha mẹ nên bồi dưỡng cho trẻ thói quen tiết kiệm, điều đó cũng thể hiện được sự trân trọng đối với công sức lao động của cha mẹ, cũng có lợi cho việc nâng cao khả năng sinh hoạt độc lập cho trẻ.

Đa số các gia đình ngày nay đều ít con, đời sống đầy đủ và tiện nghi hơn trước rất nhiều, bởi vậy con cái cũng được cha mẹ chiều chuộng hết mực. Có thể nói rằng, trẻ muốn gì thì sẽ có nấy, cha mẹ nào cũng đều muốn dành cho con những thứ tốt nhất, đẹp nhất. Kết quả là rất nhiều trẻ hình thành thói quen chi tiêu xa xỉ, không biết tiết kiệm, lãng phí ngày càng nhiều. Chúng sẽ cho rằng, người khác có gì thì mình cũng phải có cái đó, bất kể nó đắt đỏ ra sao, miễn là không được thua người khác. Một khi phát hiện đồ ăn không hợp khẩu vị, đồ chơi không đúng ý, liền nghĩ ngay đến việc mua đồ chơi mới và vứt đồ cũ đi một cách không thương tiếc.

Những hành vi này của trẻ khiến rất nhiều cha mẹ lo lắng. Cha mẹ có lẽ không thiếu tiền để mua đồ chơi, nhưng những đồng tiền kiếm được cũng rất khó khăn, huống hồ nhiều gia đình thu nhập không cao, cha mẹ khi chi tiêu cho mình thì tính toán chi li, nhưng sẵn lòng trả chi phí cao cho nhu cầu của trẻ. Bởi nhiều bậc cha mẹ cho rằng, mình đã nghèo thì không thể để cho con mình nghèo. Tuy nhiên, nếu trẻ luôn được nuông chiều như vậy thì trong tương lai, năng lực đối nhân xử thế của trẻ sẽ bị hạn chế.

Việc đầu tiên là để trẻ ý thức được sự phóng khoáng xa hoa là không cần thiết. (Ảnh: Awesome Babes)

Thói quen lãng phí, xa xỉ không đơn giản chỉ là vấn đề lãng phí tiền, mà nguy hiểm ở chỗ khiến trẻ hình thành thói quen chỉ biết hưởng thụ, lười lao động, không biết nỗ lực, chỉ muốn nhận không muốn cho, sau này trưởng thành sẽ khó thành tài, thậm chí có thể dễ dàng phạm tội. Do đó, cha mẹ cần tích cực áp dụng những biện pháp hiệu quả, giúp trẻ hình thành thói quen tiết kiệm.

Có câu chuyện vào thời Xuân – Thu chiến quốc, Sở Trang Vương rất yêu quý con ngựa của mình, mỗi ngày ông ấy đều cho ngựa mặc áo gấm ngũ sắc rực rỡ, nuôi trong một căn nhà lộng lẫy, ngủ trên giường có màn che, cho ăn bằng đủ loại thức ăn bổ dưỡng. Cuối cùng dẫn đến kết quả là ngựa béo quá mà chết. Câu chuyện trên cho thấy, cái gì thái quá cũng là không tốt.

Nếu như cha mẹ coi nhẹ việc bồi dưỡng tinh thần “lấy khó khăn cố gắng làm vinh, lấy kiêu căng xa xỉ làm hổ thẹn”, nếu không giúp trẻ khắc phục thói quen xấu như lãng phí, chi tiêu mù quáng thì khoảng cách giữa trẻ ngoan và trẻ hư không cách nhau là bao.

Bồi dưỡng cho trẻ hình thành thói quen tiết kiệm còn có thể giúp trẻ tập trung năng lực, bỏ tâm sức vào việc học hành tạo cơ sở tốt cho thành công của trẻ ở tương lai. Tiết kiệm còn bồi dưỡng cho trẻ ý chí kiên cường và tinh thần không lùi bước trước khó khăn, đó cũng là tài sản lớn của đời người. Những điều này đối với sự trưởng thành của trẻ có ý nghĩa vô cùng quan trọng.

Khi trẻ ý thức được tiết kiệm là đúng đắn và nên hình thành phản xạ ý thức tiết kiệm, như thế trẻ có khuynh hướng tập trung hơn là bị cuốn hút bởi dục vọng đò chơi hoặc các thứ khác. (Ảnh: CitySmart)

Bồi dưỡng thói quen tiết kiệm cho trẻ như thế nào?

Mọi người vẫn thường nói với nhau: có tiền cũng không mua lại được thời thơ ấu nghèo khổ. Cho dù điều kiện kinh tế của gia đình có tốt như thế nào, cha mẹ cũng cần bồi dưỡng cho trẻ thói quen tiết kiệm ngay từ khi còn nhỏ, không nên chiều chuộng trẻ quá mức, chỉ nên đáp ứng những yêu cầu hợp lý của trẻ, còn không thì cần kiên quyết từ chối. Không nên lãng phí từ những thứ nhỏ nhất như tờ giấy hay giọt nước. Hằng ngày, cha mẹ nên kể cho bé nghe những tấm gương tiết kiệm để trẻ học theo.

Cha mẹ nên thường xuyên giảng giải đạo lý cho trẻ hiểu rằng, kiếm tiền là việc không hề dễ dàng nên trẻ cần quý trọng những đồ vật mua về, không tùy tiện làm mất hoặc tùy ý vứt đi. Cha mẹ có thể giúp con tìm những công việc ngắn hạn, vừa sức để trẻ làm trong dịp hè, để trẻ kiếm thêm tiền bằng chính sức lao động của mình. Những đồng tiền có được nhờ lao động vất vả, thậm chí pha những giọt mồ hôi, nước mắt của chính mình, chắc chắn rằng khi cầm nó trong tay trẻ sẽ vô cùng trân quý và không thể lãng phí nó.

Cha mẹ cũng có thể để trẻ giúp một số việc trong gia đình rồi trả cho trẻ một chút thù lao. Mục đích là giúp trẻ hiểu được phải trải qua khó khăn gian khổ như thế nào mới kiếm được tiền. Từ đó, bồi dưỡng cho trẻ thói quen tự lực cánh sinh, siêng năng chăm chỉ, đồng thời cũng giúp trẻ hình thành tinh thần dũng cảm, khắc phục khó khăn, vượt qua chính mình. Chỉ khi được trực tiếp trải nghiệm thì trẻ mới học hỏi và đúc rút được cho mình những kinh nghiệm quý báu, tạo nền tảng cho trẻ hòa nhập cuộc sống.

Tự mình hưởng một chút thành quả của lao động như thế trẻ sẽ hứng khởi và hình thành tư duy có làm mới có hưởng, kích thích suy luận tốt để hoàn thành công việc. (Ảnh: Love of Mom)

Nếu trẻ có quá nhiều tiền tiêu vặt sẽ là nguyên nhân quan trọng khiến trẻ không biết tiết kiệm. Do đó, cha mẹ cần tính toán chi phí hằng tuần của trẻ, rồi mới cho trẻ số tiền nhất định. Mỗi bậc cha mẹ sẽ có cách khác nhau trong việc đưa tiền cho con nhưng cha mẹ cần nhớ dạy cho trẻ biết cố gắng, biết quý trọng thành quả lao động và cảm ơn cha mẹ đã làm việc vất vả dưỡng dục mình.

Vào dịp Tết, trẻ có thể nhận được rất nhiều tiền “lì xì” của người thân, cha mẹ nên giúp con quản lý và sử dụng số tiền này hợp lý. Có một cách khá hay là cha mẹ nên lập cho con một tài khoản ngân hàng đứng tên trẻ, cho trẻ tự mình giữ sổ tiết kiệm, sử dụng như thế nào để trẻ tự quyết định. Mỗi khi cần gì con sẽ tự cân đối chi tiêu theo số dư trong tài khoản của mình. Dần dần, trẻ sẽ quan tâm đến số dư hằng tháng trong tài khoản nên trẻ sẽ không chi tiêu bừa bãi, lãng phí nữa. Cách làm này sẽ giúp trẻ hình thành thói quen tiết kiệm, đồng thời trẻ cũng biết cân đối và quản lý tài sản của mình.

Tiết kiệm là đức tính tốt đẹp, bởi vậy cha mẹ cần hướng dẫn trẻ học cách tiết kiệm, học cách tiêu tiền vào việc có ích, điều này có ý nghĩa vô cùng quan trọng với cuộc đời sau này của trẻ.

Tư duy đúng và uốn nắn ý thức tiết kiệm sẽ kích thích sự phát triển cả về ý thức lẫn thể trạng thông qua các hoạt động lao động, từ đó mà hoàn thiện trẻ về mọi mặt. (Ảnh: NaturalMeds)

Các bước xây dựng cho trẻ thói quen tiết kiệm

1. Hướng dẫn trẻ dùng tiền của mình tự mua đồ dùng học tập như sách vở, văn phòng phẩm, đóng tiền học phí…
2. Hướng dẫn trẻ quan sát những bạn học có hoàn cảnh khó khăn, so sánh với cuộc sống của chính mình, xem có sự khác nhau nào không.
3. Cùng trẻ đến thăm những gia đình khó khăn hay cha mẹ đang bị thất nghiệp để hiểu rõ tình hình chi tiêu và sinh hoạt của họ, sau đó so sánh với chi tiêu mỗi tháng của mình.
4. Khích lệ trẻ dùng một khoản tiền hợp lý dành tặng cho những người có hoàn cảnh khó khăn.
5. Khích lệ trẻ tham gia những hoạt động ngoại khóa của nhà trường hay của các tổ chức xã hội như tham gia làm kế hoạch nhỏ, làm từ thiện…

Tiết kiệm là một đức tính đáng quý mà mỗi người cần có. Biết tiết kiệm, chúng ta có thể giúp đỡ, chia sẻ với những người có hoàn cảnh khó khăn, biết san sẻ những vất vả của bố mẹ, biết ơn đáng sinh thành đã nuôi mình khôn lớn và hơn hết ý thức được giá trị của những gì mình đang có. Cha mẹ đừng quên hình thành cho con đức tính tốt đẹp này.

Hồng Ân (DKN.TV) 

Thanh đạm để tu thân, cần kiệm để dưỡng đức

Từ xưa đến nay, người đứng đầu một gia đình, một đất nước mà đạt được thành công thì không một ai là không phải dựa vào cần kiệm, tiết chế. 

Còn “vong quốc bại gia” thì hầu hết đều là vì xa xỉ, buông thả dục vọng, thuận theo ham muốn mà thành.

(Ảnh sưu tầm)

Trong cuốn sách xưa có tên “Chính yếu luận” có ghi lại rằng: “Tu thân trì quốc dã, yếu mạc đại vu tiết dục. ‘Dục bất khả túng’. Kiệm giả tiết dục, xa giả phóng tình. Phóng tình giả nguy, tiết dục giả an”. (Tạm dịch: Tu thân trị quốc, phải hết sức tiết dục. “Dục” không thể phóng túng, người phóng túng dục sẽ nguy, người tiết chế được dục sẽ an).

Đoạn văn trên cũng chỉ ra rằng, trong tu thân và trị quốc thì không có gì trọng yếu hơn là tiết chế dục vọng (lòng tham, ham muốn). Trong “Lễ ký” có viết: “Dục vọng bất khả phóng túng.” (Tạm dịch: Dục vọng, ham muốn là không thể phóng túng).

Nhìn chung, từ xưa đến nay, người đứng đầu một gia đình, một đất nước mà đạt được thành công thì không một ai là không phải dựa vào cần kiệm, tiết chế. Còn “vong quốc bại gia” thì hầu hết đều là vì xa xỉ, buông thả dục vọng, thuận theo ham muốn. Người cần kiệm sẽ tiết chế dục vọng, người xa xỉ sẽ phóng túng, buông thả dục vọng. Người phóng túng dục vọng sẽ gặp nguy hiểm, người tiết chế dục vọng sẽ được bình an.

Cần kiệm, tiết chế lòng tham là một loại mỹ đức. Đây là điều tất yếu cần phải có của “tu thân, tề gia, trị quốc”. Đối với một cá nhân mà nói, cần cù tiết kiệm, không xa hoa phung phí chẳng những giúp tu dưỡng đạo đức bản thân mà còn là phương pháp quản gia hữu hiệu.

Đối với một đất nước mà nói, để sinh tồn và phát triển tất yếu phải tiết kiệm. Đây mới là con đường sung túc lâu dài. Trong sử sách đã ghi chép lại rất nhiều những tấm gương điển hình về cần kiệm, tiết chế dục vọng mà sống an định, thành tựu được sự nghiệp, dưới đây là hai ví dụ:

Hán Văn Đế cần kiệm, lấy “đức” trị quốc

(Ảnh sưu tầm)

Hán Văn Đế (202 – 157 TCN), tên thật là Lưu Hằng. Ông là vị Hoàng đế thứ 5 của nhà Tây Hán trong lịch sử Trung Quốc. Ông trị vì từ năm 180 TCN đến năm 157 TCN, tổng cộng 23 năm.

Trong 23 năm trị vì đất nước, toàn bộ cung điện, vườn ngự uyển, ngựa, quần áo và đồ trang sức, đồ dùng của ông không có gia tăng thêm. Nhưng có điểm nào không phù hợp với dân chúng, ông liền tiến hành cải sửa để làm lợi cho dân.

Hán Văn Đế từng dự định xây dựng một khán đài, ông cho gọi thợ thủ công đến để tính toán chi phí. Sau khi tính toán, số chi phí cần thiết lên đến năm mươi cân vàng. Hán Văn Đế nghe xong liền nói: “Năm mươi cân vàng tương đương với toàn bộ gia tài của mười gia đình giàu có. Vậy thì xây dựng nó để làm gì?“

Trang phục của Hán Văn Đế thường là bằng vải thô, màn trướng cũng không được thêu gấm… Điều này thể hiện ông là vị Hoàng đế đôn hậu, chất phác, vì thiên hạ mà làm tấm gương sáng. Toàn bộ Bá Lăng cũng đều được lợp bằng ngói, không sử dụng vàng, bạc, đồng, thiếc để trang trí. Đồng thời không được xây dựng phần mộ quá cao lớn vì phải tiết kiệm, không được phiền nhiễu đến dân chúng.

Hán Văn Đế đối đãi dân chúng cũng rất khoan dung, độ lượng. Ông từng hạ chiếu cứu tế những người góa vợ, góa chồng, trẻ mồ côi, những người cô độc và người nghèo khổ. Ngoài ra đối với những người trên 80 tuổi, ông cũng hạ chiếu ban phát cho lương thực hàng tháng. Ông được người đời tôn sùng là vị vua tài đức sáng suốt, một vị đế vương mẫu mực của lịch sử Trung Hoa.

Gia Cát Lượng dạy: “Lấy tĩnh tu thân, cần kiệm để dưỡng đức”

(Ảnh minh họa: Qua weibo.com)

Gia Cát Lượng cho đến chết cũng cần kiệm. Theo di ngôn của Gia Cát Lượng, thi thể ông được mai táng ở Định Quân sơn, huyện Hán Trung. Trong phần mộ của ông chỉ có cỗ quan tài, quần áo ông mặc thường ngày, ngoài ra không còn vật phẩm nào khác.

Khi còn sống, Gia Cát Lượng đã để lại cho con trai ông là Gia Cát Chiêm một bức thư dạy con rằng phải lấy tĩnh tu thân, lấy cần kiệm để dưỡng đức, sống đạm bạc để chí hướng được minh sáng. Bức thư này của ông chính là “Giới Tử thư” nổi tiếng được lưu truyền ngàn đời nay. “Lấy tĩnh tu thân, lấy cần kiệm để dưỡng đức” cũng trở thành thiên cổ danh ngôn được người đời ca ngợi.

Gia Cát Lượng là nhân vật lịch sử Trung Hoa mà hầu hết được người đời biết đến. Ông là một trong những nhân vật trung thành, bậc trí giả tiêu biểu trong văn hóa truyền thống của Trung Hoa. Gia Cát Lượng cả đời cần kiệm, phẩm chất cao quý đã được ghi vào sử sách, lưu truyền ngàn năm.

Người có đức hạnh sẽ tận lực thực hành cần kiệm, khắc chế ham muốn. Nó là một loại phẩm hạnh đáng quý tốt đẹp mà bậc hiền tài xưa tôn sùng. Xa xỉ, phung phí sẽ làm tổn hại đức và gia đình suy yếu.

Người xưa tin rằng, toàn bộ tài sản của con người có được trong cuộc đời này là vì phúc báo mà có, chúng cũng là đã được định sẵn từ trước. Một người có nhiều của cải, hơn nữa phải có đức hạnh thì của cải ấy mới được lâu dài. Người nghèo nếu như cố gắng cần kiệm, khắc chế tham dục, làm nhiều việc thiện thì cuộc sống cũng sẽ đổi khác, được tôn trọng và đặt định tương lai tốt đẹp cho bản thân mình. Đúng như trong “Nhị thập tứ sử” đã viết: “Kiên trì chăm chỉ cần kiệm, thực hành tiết kiệm, là cội nguồn để mở rộng chính đạo, sùng bái xa xỉ, phóng túng dục vọng là cái gốc làm bại hoại đạo đức.”

An Hòa  (trithucvn.net)

5 lý do sống tiết kiệm sẽ làm bạn hạnh phúc hơn

Cuộc sống là không thể đoán trước được điều gì sẽ xảy ra trong tương lai. Vậy nên, bạn cần phải chuẩn bị cho mình một khoản tiết kiệm vì nó sẽ giúp bạn vượt qua những trường hợp khó khăn có thể xảy ra.

(Ảnh: unsplash)

Tiết kiệm chẳng những giúp bạn có được một khoản để chi tiêu lâu dài mà còn giúp bạn có một cuộc sống thoải mái hạnh phúc hơn về mặt tinh thần, giảm lo âu và căng thẳng trong cuộc sống bận rộn hàng ngày này.

1) Hãy để dành tiền cho những trường hợp khẩn cấp

Với khoản tiền dành dụm tiết kiệm sẽ giúp bạn vượt qua những trường hợp khẩn cấp xảy ra hoặc khi xe của bạn bị hư hỏng bất ngờ hoặc là khi gia đình bạn cần thay một máy nước nóng mới… Dù trường hợp có là gì chăng nữa, khoản tiền này sẽ giúp bạn vượt qua những thời điểm khó khăn ấy. Hơn nữa, khi bạn có khoản tiền này bạn có thể chủ động tự xử lý những tình huống bất ngờ phát sinh và chắc chắn điều đó sẽ mang đến cho bạn cảm giác tự tin, tuyệt vời khi bạn xử lý được những khó khăn này.

(Ảnh: Wikimedia Commons)

2) Chuẩn bị cho việc nghỉ hưu

Khi bạn bắt đầu có thu nhập của riêng bản thân mình thì việc tiết kiệm cho quỹ hưu trí cần phải được ưu tiên hàng đầu. Ít nhất bạn cũng nên nghĩ đến quỹ hưu trí của bạn ra sao sau nhiều năm nữa.

Bởi vì có lẽ không ai muốn phải tiếp tục vất vả làm việc để kiếm tiền sinh sống ở độ tuổi 65 hay dựa dẫm vào con cái hoặc hưởng phúc lợi từ Nhà nước. Vì vậy, chuẩn bị cho việc nghỉ hưu yêu cầu bạn cần phải có nỗ lực lớn từ đầu và chúng ta nên dành dụm càng sớm càng tốt.

(Ảnh: unsplash)

3) Tiết kiệm tiền cho các sở thích cá nhân

Trên thực tế, chúng ta có rất nhiều khoản phải chi tiêu cho cuộc sống chứ không chỉ đơn giản là vấn đề thực phẩm thường nhật và hóa đơn điện, nước… Khi bạn tiết kiệm và ít chi tiêu hơn, bạn sẽ để dành được nhiều tiền hơn cho điều bạn thực sự yêu thích. Thay vì chi tiêu vô độ, bạn hãy tiết kiệm và sử dụng số tiền đó để thỏa mãn sở thích khám phá thế giới, tham gia các buổi hòa nhạc hay tận hưởng những ngày cuối tuần ở công viên nước cùng với gia đình…

(Ảnh: unsplash)

4. Tiết kiệm tiền cũng là một cách để hôn nhân của bạn bền vững

(Ảnh: unsplash)

Trong cuộc sống hôn nhân hàng ngày, vấn đề tiền bạc cũng là rất quan trọng, vì sự căng thẳng luôn đi kèm theo nếu nguồn tài chính của gia đình bạn không đáp ứng đủ nhu cầu. Chẳng hạn như khi vợ hoặc chồng ở trong trạng thái nợ nần, không có đủ tiền để chi trả tiền học phí cho con, tiền sinh hoạt phí cho cả gia đình, thì điều đó có thể gây ra áp lực rất lớn cho cả hai, thậm chí còn dẫn đến việc cả hai vợ chồng thường xuyên bực tức, không tin tưởng nhau, thường xuyên cãi vả và cuối cùng dẫn đến tan vỡ.

(Ảnh: unsplash)

Vậy nên, để cuộc sống vợ chồng trải qua một cách nhẹ nhàng bạn hãy lên kế hoạch chi tiêu hợp lý, tiết kiệm để không phải rơi vào tình trạng túng thiếu.

5) Tiết kiệm tiền giúp bạn giảm lo lắng và căng thẳng

Nếu bạn ở trong tình trạng có nguồn tài chính dồi dào, tinh thần của bạn sẽ cảm thấy phấn khởi, thoải mái và tự tin, ngược lại bạn sẽ cảm thấy rất áp lực căng thẳng và lo âu, khi trong tình trạng lúc nào cũng thiếu trước hụt sau, chắc chắn là như vậy! Đó là sự khác biệt giữa hai loại tâm thái khi bạn có tiền và không có tiền.

(Ảnh: unsplash)

• 18 cách hữu hiệu giúp bạn bình tĩnh và giảm căng thẳng
• 8 bí quyết loại bỏ căng thẳng hữu hiệu của các nhà tâm lý học

Thực tế là khi không có một khoản tiền tiết kiệm, bạn sẽ liên tục lo lắng và không thể vui vẻ mỗi ngày. Sự căng thẳng sẽ tác động đến mọi khía cạnh trong cuộc sống của bạn. Khi bạn có vô số nợ và tín dụng xấu thì đó cũng là nguyên nhân gây ra căng thẳng tài chính. Vì vậy, đây là lý do tại sao bạn phải bắt đầu chủ động về tài chính của mình ngay bây giờ. Một khi bạn đưa ra quyết định để dành tiết kiệm, thì bạn đã thực hiện bước đi đầu tiên hướng tới hạnh phúc và giảm căng thẳng, lo âu cho chính mình.

Một nghiên cứu mới cho biết: Căng thẳng tài chính có liên quan đến trầm cảm, lo âu và tim mạch. Thường có sự tương quan giữa vấn đề tiền bạc và những suy nghĩ mang tính cực đoan. Sức khỏe thể chất và tinh thần của bạn luôn gắn liền với căng thẳng tài chính dù bạn có thích hay không.

(Ảnh: unsplash)

Chẳng hạn như khi bạn bị mắc cảm cúm, bạn phải tự chăm sóc bản thân bằng cách giữ ấm và uống niều nước. Điều này cũng tương tự khi nói đến sự căng thẳng về tiền bạc, bạn cũng phải tự chăm sóc bản thân khi gặp phải các vấn đề bằng cách tiết kiệm từ trước. Nói chung, tất cả những vấn đề đến từ tiền bạc đều không tốt cho sức khỏe tinh thần của chúng ta.

(Ảnh: unsplash)

Như vậy làm thế nào để có thể tiết kiệm?

• Bạn nên tiết kiệm tiền ngay từ bây giờ, thậm chí dù chỉ một chút thôi, việc này có thể đảm bảo giúp bạn tránh được tình trạng căng thẳng tài chính trong tương lai.
• Bạn hãy tự đặt ra ngân sách hoặc giảm chi tiêu hàng ngày của bạn. Ngoài ra, bạn cũng có thể thiết lập một kế hoạch tiết kiệm mới hoặc thậm chí đặt ra mục tiêu trả nợ của mình dần dần. Hành động đơn giản này sẽ giúp bạn giảm bớt căng thẳng và cảm thấy tốt hơn về tình hình tài chính.
• Ngăn chặn những quyết định mua sắm bốc đồng bằng cách lập danh sách những thứ bạn cần mua. Suy nghĩ về danh sách đó một khoảng thời gian, bạn sẽ quyết định thứ nào thực sự cần thiết và thứ nào chỉ đơn thuần là ham muốn nhất thời, từ đó bạn sẽ có kế hoạch mua sắm ít hơn và ít tiêu tốn tiền hơn.
• Thay vì tìm đến những cửa hàng chuyên dụng đắt đỏ, bạn có thể đến những siêu thị bán buôn giá rẻ. Bởi vì giá cả các mặt hàng trong loại siêu thị này có thể thấp hơn đáng kể so với cửa hàng chuyên dụng, nó sẽ giúp bạn tiết kiệm chi phí khá nhiều trong việc chi tiêu.

Thanh Mỹ

Dùng tiền cũng có đạo

Thương nhân xưa làm giàu bằng cách nào?
Các thương nhân cổ đại dùng cần kiệm, trí huệ, gây dựng nên tài sản kếch xù, giàu có một phương. Họ thích làm việc thiện, tạo phúc cho bách tính và xã hội, cũng làm cho công việc làm ăn của họ ngày càng thịnh vượng hơn

Không sợ gian khổ, nếm trải tận hết mọi cái khổ kinh thương

Huy Châu là tên một phủ cũ ở tỉnh An Huy, Trung Quốc; nơi đây có một bài ca dao lưu truyền đã từ rất lâu: “Kiếp trước không tu, sinh tại Huy Châu, mười ba mười bốn tuổi, ném ra ngoài một cái”. Rất nhiều thương gia Huy Châu lập nghiệp bằng việc buôn bán đường dài, cho nên được gọi là “Lạc đà Huy Châu”, cái khổ cực trong đó thì đương nhiên khỏi cần phải nói.Trong mỗi phân đoạn kinh thương, đều cần phải nỗ lực lao động. Kinh thương ý nghĩa là phiêu bạt, hoặc là bôn ba nơi núi non trùng điệp, hoặc là trường kỳ rong ruổi trên thuyền, lênh đênh theo dòng, gặp được lữ quán thì nghỉ tạm, ba bữa cơm trà rồi nhắm mắt bầu bạn với âu lo.

Dặm đường kinh thương còn tràn đầy rủi ro. Không chỉ có thể bị thua lỗ, thâm hụt, đến cả sinh mệnh của bản thân cũng có khi gặp bất trắc, nguy hiểm. Muốn làm giàu thì phải tôi rèn ý chí “Lao kỳ cân cốt, ngạ kỳ thể phu” (Gân cốt khổ cực, thân thể đói khát).

Trong thời kỳ Minh Thành và Chính Đức, thương nhân Hưu Ninh là Tra Nham Chấn cả đời kinh thương, bôn tẩu từ Lĩnh Nam đến đất Bắc, chịu đủ nỗi khổ cực nóng nực rét mướt quanh năm suốt tháng, chạy ngược chạy xuôi Ngô Việt Kinh Tương, liên tiếp trải qua phong ba nguy hiểm, có thể nói là đã nếm trải tận hết mọi cái khổ kinh thương. Nhưng Tra Nham Chấn không sợ gian khổ, cuối cùng trở thành một đại thương nhân nổi tiếng.

Những năm thời Gia Tĩnh, Đại Minh, thương nhân huyện Hấp là Hứa Thượng Chất gồng gánh hàng hóa từ Giang Nam đi tới Hồ Bắc, rồi đến Tứ Xuyên, trên đường trải qua bao nhiêu khó khăn nguy hiểm. Những năm cuối đời, ông xúc động nói: Nhớ năm đó lúc ở Tứ Xuyên, trên đường bị lạc mất phương hướng, lang thang quanh quẩn trong thung lũng trùng điệp, lê bước trong băng tuyết, cái cảm giác sợ hãi sởn cả tóc gáy đến giờ vẫn còn nguyên vẹn như lúc đó vậy.

Hầu như những đại thương nhân nổi tiếng thời xưa đều đã từng trải qua mọi loại khó khăn, nếm tận hết mọi cái khổ kinh thương. (Ảnh: vyctravel.com)

Thương nhân Huy Châu triều Thanh là Uông Khả Việt cũng quanh năm bôn tẩu làm ăn bên ngoài, màn trời chiếu đất, cái ăn cái mặc đều rất thiếu thốn, chỉ có ôm giữ một tinh thần không mệt mỏi cần cù gian khổ chăm chỉ làm việc, từng trải trong mưa gió mà thành tựu sự nghiệp. Những thương nhân này đều tự mình lao đi buôn bán, chứ không ngồi trong nhà rồi giao những việc nặng nhọc vất vả cho người làm thuê. Cho dù không ra ngoài, đối với tính toán, điều hành, kinh doanh, quản lý, cũng hao tâm tổn trí, quản lý sát sao, nửa điểm cũng không thể buông lỏng.

Cái siêng năng, cần mẫn của kinh thương thời nhà Tấn cũng khá đặc biệt, họ đi Tây khẩu (đi sang phương Tây), xuyên qua thảo nguyên, băng qua sa mạc, đi buôn bán hàng ngàn dặm trường. Bất kể là mùa hè nóng nực, mặt trời nắng cháy trên đầu, cát nóng bỏng dưới chân, mấy ngày không gặp nguồn nước; hay là mùa đông gió lạnh gào rú thổi ngược, trên đường đi có cả người chết vì tê cóng, rét buốt; mùa xuân và mùa thu, bão cát ập tới, trời đất mù mịt lấp hết đường đi, chôn vùi thân người; họ vẫn không nản chí.

Hiệu buôn Đại Thịnh Khôi do người Sơn Tây thời nhà Thanh dựng nên mở ra con đường giao thương giữa Nga – Mông Cổ. Thương hiệu Đại Thịnh Khôi vào thời cực thịnh có đến sáu, bảy ngàn công nhân, thương đội lạc đà gần 20.000. Có bao nhiêu người đã đạp ngàn dặm đường ăn gió nằm sương chịu đựng vất vả mà gây dựng nên thương hiệu Đại Thịnh Khôi trứ danh Trung Quốc.

Giàu mà không xa hoa, cần cù tiết kiệm là nguyên tắc
Trong văn hóa truyền thống Trung Hoa, cần kiệm là lời giáo huấn lâu đời nhất: “Khắc cần ư bang, khắc kiệm ư gia” (Nên chuyên cần ở việc nước, nên tiết kiệm ở việc nhà). Mà trong các thương gia thành công qua các thời đại, vẫn luôn thông suốt tinh thần “Bất cần bất đắc, bất kiệm bất phong” (Không chuyên cần thì không được gì, không tiết kiệm thì không thể giàu có).

Đạo buôn bán của thương nhân cổ đại thể hiện ở những câu thơ cổ phong: “Thành tín thị vi thương chi đức” (Thành tín chính là cái đức trong buôn bán), “Cần kiệm thị kinh thương chi bản” (Cần kiệm chính là vốn liếng của buôn bán), “Tiến thủ thị kinh thương chi đạo” (Tiến thủ là cái đạo của buôn bán). Hai đời nhà Minh và nhà Thanh, thương nghiệp phát triển hơn bao giờ hết, càng không hiếm thương nhân giữ vững nguyên tắc cần kiệm.

Thương gia xưa coi cần kiệm thành tín là nguyên tắc quan trọng nhất trong kinh doanh cũng như trong sinh hoạt. (Ảnh minh họa: youtube.com)

Mặc Tử nói: “Cường tất phú, bất cường tất bần” (Cường ở đây chỉ cường lực lao động), “Lại kỳ lực giả sinh, bất lại kỳ lực giả bất sinh” (Người dựa vào sức mình thì sống, người không dựa vào sức mình thì chết). Thái sử công Tư Mã Thiên trong “Sử ký – Hóa thực liệt truyện” cũng nói: “Vô tài tác lực, thiếu hữu đấu trí, ký nhiêu tranh thời” (Khi người ta không sẵn tiền của, thì phải dùng sức người để kiếm sống; khi sức lực, tài lực không đủ thì phải dựa vào trí tuệ, đấu trí; khi đã giàu có thì phải biết nắm bắt tranh thủ thời cơ). Đây có thể nói là bộ tam xe pháo mã của thương nhân làm giàu, bảo trì tinh thần lập nghiệp.

Cùng với cần mẫn (Cần), tiết kiệm (Kiệm) cũng là một điều trọng yếu trong thương đạo. Cần để tăng thu nhập, Kiệm để tiết kiệm chi tiêu, Cần mà còn Kiệm nữa thì mới có thể đầy đủ, phong phú về Tài (tài lực), Trí (trí lực), Doanh (doanh thu). Nếu không, dùng mà không tiết kiệm, cũng như bình rượu bị rò rỉ mà không vá kín lại, chắc chắn gây nên thất thoát tài nguyên, có thể thấy được Kiệm vô cùng quan trọng. Cần và Kiệm đều không thể bỏ qua.

Ngay từ thời kỳ Tiên Tần (giai đoạn lịch sử của Trung Quốc trước khi nhà Tần thống nhất) đã rất nhiều người tán thành “Kiệm” mà không đồng ý với “Xỉ” (xa xỉ, hoang phí). Khổng Tử nói: “Lễ, dữ kỳ xa dã, ninh kiệm” (Lễ cần ở tiết kiệm hơn là xa hoa). Mặc Tử nói: “Tiết kiệm tắc xương, dâm dật tắc vong” (Tiết kiệm thì hưng vượng, phóng túng thì suy vong). Sùng “Kiệm” chính là nhận thức chung của các nhà tư tưởng cổ đại, nhất là tư tưởng sùng “Kiệm” của Nho gia đã có ảnh hưởng lớn hơn đối với hậu thế.

Các nhà kinh doanh thành công bản thân đầu rất tiết kiệm, giản dị. Bạch Khuê thời Chiến Quốc có danh tiếng là “Ông tổ thương nghiệp”. Tư Mã Thiên trong “Hóa thực liệt truyện” tán dương Bạch Khuê tuy là thương gia giàu có nhưng ngày hai bữa ông ăn uống đạm bạc, nhịn hết món ngon vật lạ, phục sức như hạng bần cùng, hòa mình làm lụng vất vả cùng lũ tôi tớ nô bộc của mình.

“Sử ký – Liệt truyện – Hóa thực liệt truyện” còn ghi chép lại, tổ tiên họ Nhâm ở Tuyền Khúc, ngày trước làm quan giữ kho lương ở Độc Đạo. Sau khi nhà Tần bại vong, hào kiệt cùng tranh nhau lùng sục tranh đoạt vàng bạc châu báu. Riêng Nhâm một mình đào hầm chôn giấu hết kho lương. Về sau, quân Hạng Vũ cầm cự với quân Lưu Bang ở Hành Dương, nông dân không cấy trồng gì được, giá thóc vọt lên tới một vạn bạc một thạch, thế là chẳng mấy chốc đống châu báu từ các hào kiệt từ từ mò về hết trong tay nhà họ Nhâm.

Đang lúc các nhà hào phú khác lo ganh đua chưng diện sắm sửa xa hoa, thì nhà họ Nhâm sống đạm bạc, tiết kiệm, chăm lo nông điền, nuôi gia súc. Khi thiên hạ đổ xô tìm giá đất rẻ nhất mà tranh mua, thì nhà họ Nhâm chuyên môn chọn đất nào tốt, giá trị nhất. Nhờ thế mà dòng họ cứ giàu mãi nhiều đời. Nhưng ông Nhâm bắt cả dòng họ thề suốt đời không ai được ăn thịt ngoài loại gia súc do nhà chăn nuôi được, không ai được mặc áo có chất liệu ngoài loại vải bông do đất nhà làm ra. Không ai được chè chén rượu thịt khi chưa mãn hạn công vụ. Nhờ phép tắc gia đình gương mẫu, nhà họ Nhâm trở nên vừa giàu có vừa được nhà vua tôn trọng.

Kế tục những thương nhân giàu có này, lề thói ăn tiêu tiết kiệm được duy trì liên tục qua các đời con cháu.

Nhờ duy trì nguyên tắc cần kiệm thương gia xưa luôn giữ được nề nếp gia phong. (Ảnh minh họa: wikipedia.org)

Đem giáo dục cần kiệm dung nhập vào gia học và gia quy
Thương gia nhà Tấn còn đem giáo dục cần kiệm dung nhập vào gia học và gia quy, dựa vào cần kiệm làm giàu và trị gia. Thẩm Tư Hiếu người thời Minh, trong “Tấn lục”, là một thương nhân thực hành tiết kiệm, tác phong chất phác, mặc dù gia tài vạn quan tiền, ăn mặc cũng không khác người bình thường là bao, cố gắng dồn tích lại thì sẽ nhiều lên, tụ tài, tích lũy vốn liếng.

Mã thái phu nhân của đại thương gia nhà họ Ký ở huyện Giới Hưu quản lý gia đình rất nghiêm khắc. Không chỉ bản thân sinh hoạt giản dị mà còn yêu cầu con cái phải “tự phụng kiệm ước” (ăn tiêu tiết kiệm), nhưng đối đãi người khác lại rất hào phóng. Dưới sự giáo dục nghiêm khắc của Mã thái phu nhân, đời sau mặc dù phú quý hoặc làm quan, cũng không một ai thân mặc áo lông xa xỉ, cưỡi ngựa về quê phô trương danh vọng. Nhà họ ăn uống tằn tiện, đãi khách lại cực kỳ hậu hĩnh.

Mã thái phu nhân bình thường khuyên răn: “Tích phúc thì phúc tự sâu dày”. Vì vậy con cháu các gia đình ở châu Ký (tỉnh Hà Nam ngày nay) “sống trong phú quý mà vẫn có thể ăn cơm thô mà gắng sức”.
Không ít thương gia Huy Châu cũng đem tiết kiệm thêm vào gia pháp, tộc quy, dùng để khuyên răn con cháu trong gia tộc. Như “Minh châu Ngô thị gia điển” và “Hoa dương Thiệu thị gia phả” cũng đều có ghi chép lại.

Thương nhân buôn bán muối lớn Bảo Chí Đạo nắm giữ số tiền hàng vạn, nhưng phụ nữ, trẻ con lớn bé trong nhà phải tự mình dọn dẹp nhà cửa, sân vườn, trước cửa không có xe ngựa, trong nhà không mời gánh hát. Bảo Chí Đạo ở Dương Châu làm nghề buôn muối, trở thành một nhà lãnh đạo trên thị trường trong 20 năm, cũng vào hạng tai to mặt lớn trong thương trường, nhất cử nhất động của ông mỗi thời khắc đều ảnh hưởng đến những người khác. Dưới ảnh hưởng của ông, tác phong sống xa xỉ ở Dương Châu đã được thay đổi đáng kể.

Cứu tế thế nhân, giúp ích cho đời, thương nghiệp ngày càng hưng thịnh
Rất nhiều thương nhân cổ đại sau khi kinh doanh phát tài, phát tâm cứu tế thế nhân, giúp ích cho đời. Không chỉ giỏi về tụ tài mà còn giỏi về tán tài. Họ mạnh mẽ ủng hộ cho việc dùng tiền làm điều nhân nghĩa, trọng nghĩa khinh tài.

Tuy tiền kiếm được không dễ nhưng thương nhân xưa lại coi rất nhẹ, họ ủng hộ việc dùng tiền làm điều nhân nghĩa, trọng nghĩa khinh tài. (Ảnh minh họa: sohu.com)

Nho thương thủy tổ Đoan Mộc Tử Cống mặc dù thân đáng ngàn vàng, nhưng vẫn có thể “Phú nhi bất kiêu” (Giàu mà không kiêu), “Phú nhi hảo lễ” (Giàu mà biết cư xử). Chẳng những kết giao với kẻ giàu mà còn giúp đỡ, thăm hỏi người nghèo. Cho nên từ trên là vua cho đến dưới là thường dân đều tán tụng ông là người nhân đức.

Thương gia thời nhà Minh là Hứa Thượng Chất cho rằng, đem tài phú dùng cho việc lễ nghĩa là giỏi về dùng tiền, cho nên ông chủ trương cần phải vì việc nghĩa mà dùng tiền, chớ nên keo kiệt. Đại học sỹ thời nhà Minh là Hứa Quốc Tăng nói: “Các quận đông nam xưa kia luyện quân xây thành, các hộ khách hiến hết tài sản cho quan quân, 10 người thì 9 người là thương gia Huy Châu”.

Phú thương Huy Châu đa số gần gũi thân thiết, rộng rãi cứu tế giúp rộng mọi người, họ cứu giúp người nghèo, giúp những người lữ hành tha phương, cứu vớt che chở cho kẻ yếu hèn… Những việc hành nghĩa này được ghi lại rất nhiều trong các tác phẩm văn chương và trong các ghi ghép địa phương vào đời nhà Minh, Thanh. Những năm triều đại Ung Chính triều Thanh, thương nhân huyện Hấp, An Huy là Dĩ Chính: “Cứu đói, giảm nợ, trợ giúp việc tang, định hôn, thí quan, yểm cách, xây bến đò, sửa cầu, mấy chục năm nỗ lực thực hiện không biết mệt mỏi”.

Các thương nhân cổ đại dùng cần kiệm, trí huệ, gây dựng nên tài sản kếch xù, giàu có một phương. Họ thích làm việc thiện, tạo phúc cho bách tính và xã hội, cũng làm cho công việc làm ăn của họ ngày càng thịnh vượng hơn. Đây chính là điều mà họ gọi là “Ra ơn cho người, mà danh ngày càng cao, thương nghiệp ngày càng hưng thịnh, gia đạo ngày càng thịnh vượng”.

Hy vọng rằng, bài viết này sẽ mang lại phần nào nguồn cảm hứng kinh doanh cho các độc giả.
Theo Soundofhope (Mây Trắng biên dịch)

=>> ƠN ĐỜI, ƠN NGƯỜI...