- Đặc sản Hà Tĩnh: Kẹo Cu-Đơ

“Chè xanh thêm chút gừng cay

Cu Đơ Hà Tĩnh làm say lòng người”…

(LĐTĐ) Ăn một miếng Cu Đơ, nhấp một ngụm nước chè xanh, vừa có vị ngọt đậm đà, xen lẫn vị chát, hòa vào nhau rất thú vị, đủ để giữ chân du khách đến với Hà Tĩnh - miền quê có đặc sản này. 

Bánh gio Đắc Sở, đậm hồn vị quê hương

Thương nhớ mùa hoa trẩu

Kẹo Cu Đơ ngọt ngào đắm say bao lòng người

Kẹo Cu Đơ vừa dai, vừa ngọt, vừa thơm lại vừa cay, ăn rất “lạ miệng”. Có hình tròn như chiếc gương, nhìn bề ngoài thô ráp và sần sùi nhưng lại rất thơm, có vị đậm đà của mật mía, thơm cay cay của gừng tươi, cái giòn tan của lạc và bánh tráng vừng.

Hẳn ai đã từng đi qua xứ Nghệ thì không thể không nghe người dân ngân nga câu:

“Chè xanh thêm chút gừng cay

Cu Đơ Hà Tĩnh làm say lòng người”…

Chuyện xưa kể rằng tại vùng quê Hà Tĩnh có cặp vợ chồng nghèo sinh được hai cậu con trai khôi ngô, tuấn tú. Đến tuổi con trai cả lấy vợ, gia đình quá nghèo, không biết lấy gì mời hàng xóm. Nhưng duyên con đã đến bến, phận làm cha mẹ không thể ngồi yên. Trong lúc rối bời, ông bố đánh liều nghĩ đến mật mía và đậu phộng đều là của nhà làm ra. Ông đem đậu phộng rang giòn rồi đổ vào nồi mật mía đang được khuấy đều tay trên lửa. Bà vợ ăn thử bảo còn thiếu vị gì, liền ra vườn xới ngay khóm gừng lấy củ vào rửa sạch, thái sợi, bỏ chung vào nồi khuấy tiếp.

Hàng xóm nghe mùi thơm tỏa ra từ mái tranh nghèo chạy sang xem. Ai ăn thử cũng gật đầu. Nhưng rồi mỗi người lại lặng lẽ về lấy một nắm gạo trắng đem giã bột, hòa với nước rồi tráng lên thành những miếng bánh tráng nhỏ vừa tay. Họ đem cho ông, bảo dùng cái này lót mật và đậu phộng thay lá chuối. Đến ngày cưới con trai cả, hàng xóm ăn miếng bánh vừa ngọt vừa cay trong cổ lại có sẵn chè xanh vị chan chát để uống, ai cũng khen: “Miếng chi đây mà lạ, vừa ngọt vừa bùi!.

Cầm miếng bánh Cu Đơ trên tay vừa nặng, vừa chắc, cắn miếng bánh phải dẻo quẹo, nồng nồng, cay cay của gừng và thơm bùi của lạc, đấy mới là chiếc bánh chuẩn và ngon. Ăn cu đơ và ngâm nga bát nước chè xanh cùng đôi câu chuyện thấy cuộc sống và con người Hà Tĩnh thật đôn hậu, một nét văn hóa độc đáo. Thú vị nhất là nguồn gốc tên gọi món kẹo ngon này.

Cu Đơ đúng điệu là phải kèm theo một tách trà xanh ấm nóng.

Trong số những người nấu kẹo ở Hương Sơn, có ông Cu Hai (quê làng Thịnh Xá). Kỹ thuật nấu kẹo của ông Cu Hai có nhiều điểm nổi trội hơn người khác. Ông chọn loại mật vàng sáng, không gợn, không cặn. Lạc mua về nhặt bỏ hết hạt lép, chỉ dùng loại to, bóng mẩy. Miếng kẹo ông Cu Hai nấu ra không mềm quá, cũng không cứng quá. Bởi thế, sản phẩm của ông đẹp về hình thức, ngon về chất lượng. Vào những đêm trăng sáng, dân làng tề tựu tại sân nhà ông Cu Hai, ăn kẹo, uống nước chè xanh. Ngày đó, kẹo đổ ra khuôn, bên dưới có lớp giấy mỏng hoặc lót bằng lá chuối. Sau này, giấy và lá chuối được thay bằng hai tấm bánh đa nướng. Cách làm này vẫn được duy trì cho đến nay

Ngày nay, kẹo Cu Đơ cầu kỳ và bắt mắt hơn nhiều. Lạc được chọn làm nhân phải là lạc đồi, giòn, đều hạt, vỏ ngoài mỏng và bóng. Mật mía phải là thứ mật sánh, thơm và đặc như mật ong. Bánh tráng không quá dày cũng không quá mỏng, phải có vừng và gừng ở đều vỏ bánh. Nhưng dù nguồn gốc của nó thế nào đi nữa, thì Cu Đơ cũng được làm nên từ những thứ bình dị, có sẵn nơi thôn quê kết hợp hài hòa với nhau, chứa chan hương vị thiên nhiên và hơi thở cuộc sống thành một món ăn mộc mạc đậm chất quê hương.

Để thưởng thức kẹo Cu Đơ đúng điệu là phải kèm theo một tách trà xanh ấm nóng. Tuy chỉ là sự kết hợp từ các nguyên liệu bình dân, đơn giản nhưng bằng sự khéo léo của người dân Hà Tĩnh mà cái tên này đã được vang danh đến nhiều vùng miền. Ngày nay, ai đến đây cũng phải tìm mua những phần kẹo ngọt ngào để làm quà tặng người thân, bạn bè.

Q.N